Με ευλάβεια και αισθήματα συγκίνησης και υπερηφάνειας βρίσκομαι σήμερα ενώπιον σας, εκπροσωπώντας τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Νίκο Χριστοδουλίδη, για να μνημονεύσουμε και να τιμήσουμε τους ήρωες του Παλιομετόχου, Μιχαλάκη Κουτσόφτα και Ανδρέα Παναγίδη, που θυσίασαν τη ζωή τους για την ελευθερία της πατρίδας μας.

Οι ηρωικές αυτές μορφές, που με αυταπάρνηση αγωνίστηκαν για την πατρίδα μας, επέδειξαν αξιοζήλευτα αποθέματα φιλοπατρίας, ηρωισμού και αφοσίωσης, αταλάντευτα προσηλωμένοι στα ιδανικά της ελευθερίας και της Δημοκρατίας.

Δεν υπάρχουν λέξεις να περιγράψουν την απεριόριστη ευγνωμοσύνη και σεβασμό που τους οφείλουμε όλοι. Αποτελούν καθοδηγητικό φάρο για το δικό μας χρέος έναντι στην πατρίδα μας. Αντλούμε παραδείγματα από τη θυσία τους, για να επαναπροσδιορίσουμε τις αξίες και τις προτεραιότητές μας, να αναλάβουμε τις ατομικές και συλλογικές μας ευθύνες για την ελευθερία και τη δικαίωση.

Ο Μιχαήλ Κουτσόφτας γεννήθηκε στο Παλαιομέτοχο στις 12 Νοεμβρίου 1934 και απαγχονίστηκε από τους Άγγλους στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας στις 21 Σεπτεμβρίου 1956, σε ηλικία μόλις 21 ετών. Άφησε πίσω του τη σύζυγό του Ευγενία Κουτσόφτα, τους γονείς του Κυριάκο και Ελένη Κουτσόφτα και τα πέντε του αδέλφια. Ο Μιχαήλ Κουτσόφτας αποφοίτησε από το δημοτικό σχολείο Παλαιομετόχου και εργαζόταν σε νηματουργείο ως βαφέας. Με την έναρξη του αγώνα προσφέρθηκε να υπηρετήσει στις τάξεις της ΕΟΚΑ, όπου και τον όρκισε ο ιερέας του Παλαιομετόχου, Παπά Λευτέρης.

Η πρώτη του δράση ήταν η ύψωση ελληνικής σημαίας στην κορυφή των ευκαλύπτων στο κέντρο του χωριού του, την οποία κατέβαζαν οι Άγγλοι.

Μετά την εκτέλεση του Καραολή και του Δημητρίου, αφού πέρασε από τον Παπά Λευτέρη και του ζήτησε να σταθεί προστάτης της αδελφής του αν τυχόν συλληφθεί, έφυγε με τους φίλους του Ανδρέα Παναγίδη και Παρασκευά Χοιροπούλη, για να ανταποδώσει το πλήγμα.

Καταδιώχθηκαν και συνελήφθησαν από αγγλικά στρατεύματα. Ο Μιχαήλ Κουτσόφτας και ο Ανδρέας Παναγίδης εκτελέστηκαν μαζί με το Στέλιο Μαυρομμάτη στις 21 Σεπτεμβρίου 1956. Ο Χοιροπούλης, επειδή ήταν ανήλικος, καταδικάστηκε σε ισόβια φυλάκιση.

Στις συμβουλές της μάνας του για να προσέχει, ο Μιχαήλ Κουτσόφτας της απάντησε: «Για την ελευθερία της Κύπρου μας, όλοι ανοίξαμε τα στήθη, μητέρα.»

Ο Ανδρέας Παναγίδης, παιδί κι αυτό του Παλιομετόχου, γεννήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 1934 και απαγχονίστηκε στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας στις 21 Σεπτεμβρίου 1956, σε ηλικία 21 ετών.

Άφησε πίσω του τη σύζυγό του Γιαννούλα Ανδρέα Παναγίδη, τα τρία του παιδιά, τον Αριστείδη, τη Δέσπω και την Αυγή, τους γονείς του Γρηγόρη Παναγή και Δέσποινα Χατζηκυριάκου Παναγή και τα τρία του αδέλφια.

Ο Ανδρέας Παναγίδης τελείωσε το δημοτικό σχολείο Παλαιομετόχου και εργαζόταν στην κουζίνα του αγγλικού στρατού στο αεροδρόμιο Λευκωσίας. Με τον αχώριστο φίλο του Μιχαήλ Κοτσόφτα εντάχθηκε στις τάξεις της ΕΟΚΑ και δρούσαν με πατριωτισμό και θάρρος.

Μαζί στον αγώνα, μαζί και στην αγχόνη για τα ίδια ιδανικά, για τον ίδιο σκοπό.

Το τελευταίο βράδυ πριν τον συλλάβουν, ο Ανδρέας Παναγίδης το πέρασε με την οικογένειά του. Ρώτησε τον τετράχρονο γιο του Αριστείδη αν γνώριζε τον Καραολή και τον Δημητρίου. Ο μικρός του απάντησε «είναι ήρωες παπά», ρωτώντας τον αν θα γίνει και ο ίδιος ήρωας. Ο Παναγίδης με δάκρυα στα μάτια του απάντησε: «Αν το θέλει ο Θεός γιε μου, θα γίνω».

Τα δεινά που πέρασε ο Ανδρέας Παναγίδης με τα βασανιστήρια των Άγγλων δεν τον λύγισαν. Αγέρωχος, αρνήθηκε να προδώσει τους συναγωνιστές του.

Συγκλονιστικός ήταν ο τρόπος, με τον οποίο αντιμετώπισε το θάνατο, τόσο ο ίδιος όσο και η οικογένειά του, που τον αποχαιρέτησαν περήφανα τραγουδώντας. «Τι τιμή στο παλικάρι…» βροντοφώναξε ο πατέρας του.

Η ανεκτίμητης αξίας κληρονομιά που άφησε ο Παναγίδης στα παιδιά του είναι «ένα τιμημένο όνομα», όπως ο ίδιος τους έγραψε λίγα λεπτά μετά την ειδοποίηση ότι χαράματα της Παρασκευής, 21 Σεπτεμβρίου 1956, θα οδηγείτο στην αγχόνη.

Αυτή την κληρονομιά άφησαν στις επόμενες γενιές όλοι όσοι θυσιάστηκαν για αυτή την πατρίδα.

Κυρίες και κύριοι,

Υποκλινόμαστε στη θυσία τους, που αποτελεί φάρο ελπίδας και έμπνευσης. Η ζωή και η δράση τους τονίζουν την αξία της ελευθερίας και της δικαιοσύνης, καλώντας μας να συνεχίσουμε τον αγώνα τους με ενότητα και αποφασιστικότητα.

Το χρωστάμε στους ήρωες μας, στα παιδιά μας και στις μελλοντικές γενιές να παραμείνουμε προσηλωμένοι στα ιδανικά της ελευθερίας και της δημοκρατίας.

Με υψηλό φρόνημα και αίσθηση καθήκοντος συνεχίζουμε να εργαζόμαστε για ένα ελεύθερο, σύγχρονο, ευρωπαϊκό κράτος που θα σέβεται και θα κατοχυρώνει τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ασφάλεια όλων των πολιτών του.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κ. Νίκος Χριστοδουλίδης εργάζεται άοκνα για τη λύση του Κυπριακού, στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου και του ευρωπαϊκού κεκτημένου, με μια βιώσιμη και λειτουργική λύση για όλους τους νόμιμους κατοίκους. Η παρούσα κατάσταση δεν αποτελεί λύση και δεν επιτρέπεται εφησυχασμός. Παρά τις δυσκολίες και τις προκλήσεις, η Κυβέρνηση έχει θέσει το Κυπριακό στην κορυφή των προτεραιοτήτων της.

Η διασφάλιση του ειρηνικού, δημοκρατικού και ελεύθερου μέλλοντος όλων των πολιτών της Κύπρου αφορά όλους μας. Ο στόχος γίνεται πιο εφικτός όταν είμαστε ενωμένοι.

Ισχυρότεροι, με εθνική ενότητα και σοφότεροι, διατηρώντας αυθεντική και καθαρή την ιστορική μνήμη, φωτίζουμε το παρόν και το μέλλον μας.

Έχουμε χρέος απέναντι στους ήρωες που μνημονεύουμε σήμερα και σε όλους όσοι αφιέρωσαν τη ζωή τους.

Αιωνία ας είναι η μνήμη τους.

(ΜΘ/ΑΣ/ΕΑθ)