Είναι με ιδιαίτερη χαρά που βρίσκομαι μαζί σας απόψε στο Δημοτικό Θέατρο Λευκωσίας, για να τελέσω τα εγκαίνια της φωτογραφικής έκθεσης με τίτλο «Face Forward … into my home», η οποία διοργανώνεται στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Λευκωσίας – Λευκωσία 2030.

Η έκθεση που παρουσιάζεται εδώ σήμερα είναι το αποτέλεσμα μιας ομαδικής προσπάθειας με μακρά πορεία, η οποία ξεκίνησε αρχικά σαν ιδέα από το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Αθήνας, σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από την Επιμελήτρια του Τμήματος Εκπαίδευσης του Μουσείου κα Μαρίνα Τσέκου και τον φωτογράφο Γιάννη Βασταρδή, σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) στην Ελλάδα για τους πρόσφυγες, και χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η Κύπρος, που βρίσκεται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων και που γνωρίζει από πρώτο χέρι τι σημαίνει προσφυγιά, δεν μπορούσε να μην πάρει τη σκυτάλη και να ενισχύσει τη δράση αυτή, που καταγράφει την πορεία προσφύγων –νέων, γερόντων, παιδιών– ανθρώπων που ξεριζώνονται βίαια από τις εστίες τους, που θαλασσοδέρνονται στα νερά της Μεσογείου, διανύουν χιλιάδες χιλιόμετρα μέσα από αφιλόξενους τόπους και βρίσκονται αντιμέτωποι με μύριους κινδύνους και φτάνουν στο νησί μας, όπου βρίσκουν ένα καταφύγιο απάγκιο και απανέμι.

Η φωτογραφική αποτύπωση των ανθρώπων αυτών από τον Γιάννη Κούρτογλου σε συνάρτηση με τα συνοδευτικά κείμενα του Γιώργου Παπαγεωργίου και της Νικολίνας Στυλιανού και σε συνδυασμό με τα βιωματικά εργαστήρια γνωριμίας με έργα Κυπρίων καλλιτεχνών με θέμα την προσφυγιά και τη μετανάστευση σκιαγραφούν αυτή τη διαδρομή και τη σημερινή τους ζωή στον τόπο μας.

Η έκθεση βάζει το δικό της λιθαράκι στην αποδόμηση ακραίων θέσεων έναντι των μεταναστών και προσφύγων λόγω φυλής, γλώσσας, θρησκείας, καταγωγής. Εξάλλου, οι θέσεις αυτές βρίσκονται σε αντίθεση με τις επιδιώξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και των κρατών μελών για ανθρωπιστικές και ασφαλείς μεταναστευτικές πολιτικές. Επιπλέον, φέρνει στο προσκήνιο και τα βιώματα χιλιάδων Κύπριων και από τις δύο κοινότητες, που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να γίνουν πρόσφυγες μέσα στην ίδια τους την πατρίδα ως αποτέλεσμα της τουρκικής εισβολής του 1974.

Τα συνταρακτικά πορτρέτα της έκθεσης –του Αφρικανού πρόσφυγα, του ασυνόδευτου παιδιού από το Αφγανιστάν, της ταλαιπωρημένης μάνας από τη Λιβύη, του Σελίμ, της Φατίχ, του Σενέρ– έρχονται να αφυπνίσουν και να ευαισθητοποιήσουν την κοινωνία έναντι στις προκλήσεις που αφορούν στις ανισότητες και την αποτελεσματική κοινωνική ένταξη των ανθρώπων αυτών στα νέα τους περιβάλλοντα, τοπικά και παγκόσμια.

Θα ήθελα να εκφράσω τη βαθιά μου συγκίνηση και σεβασμό προς το έργο που παρουσιάζεται στην έκθεση και να συγχαρώ όλους τους συντελεστές για τη σημαντική αυτή πρωτοβουλία: την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες στην Κύπρο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ελληνική Πρεσβεία, τις Κυβερνητικές Υπηρεσίες, τους επιμελητές της Έκθεσης, τους εθελοντές και όλους αυτούς που μετουσίωσαν σε πράξη την ανάδειξη του προσφυγικού ζητήματος στην Κύπρο του 2024 μέσα από τα μάτια των προσφύγων.

Η έκθεση μας υπενθυμίζει ότι η προσφυγική κρίση είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, που απαιτεί συλλογική δράση και αλληλεγγύη. Εύχομαι το έργο αυτό να αποτελέσει έναυσμα για περαιτέρω προβληματισμό και κινητοποίηση, ώστε να οικοδομήσουμε σταδιακά έναν κόσμο όπου η ειρήνη, η ασφάλεια και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να κυριαρχούν.

Κλείνοντας, θα ήθελα να εκφράσω την πλήρη υποστήριξη του Υφυπουργείου Πολιτισμού σε πρωτοβουλίες όπως τη σημερινή. Ο πολιτισμός δεν είναι απλώς ένας χώρος καλλιτεχνικής δημιουργίας, αλλά και ένα ισχυρό εργαλείο κοινωνικής αλλαγής. Ως Υφυπουργείο στεκόμαστε αρωγοί σε κάθε προσπάθεια που προωθεί τον διάλογο, την ευαισθητοποίηση και την αλληλεγγύη μέσα από την τέχνη και τον πολιτισμό, έτοιμοι πάντα να στηρίξουμε δράσεις που εμπνέουν και φωτίζουν τις αξίες του ανθρωπισμού και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Για αυτό και κατά τη συνάντηση, που πραγματοποιήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2024, οι Υπουργοί Πολιτισμού των χωρών MED9, σε πνεύμα αμοιβαίας κατανόησης και στενής συνεργασίας, ανταλλάξαμε απόψεις για τις προκλήσεις όσον αφορά στην προστασία των πολιτιστικών δικαιωμάτων στην περιοχή της Μεσογείου και υιοθετήσαμε τη Διακήρυξη των MED9 για τα Πολιτιστικά Δικαιώματα. Η Διακήρυξη υπογραμμίζει την πολιτική ανάγκη για την προστασία των πολιτιστικών δικαιωμάτων και τονίζει τον βασικό ρόλο που διαδραματίζει ο πολιτισμός στην επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης.

Θερμά συγχαρητήρια και πάλι σε όλους. Ευχαριστώ.

(ΕΚ/ΝΓιαν/ΓΣ)