Η γοητεία της πατριωτικής δεξιάς πολιτικής φαίνεται να είναι πραγματικά συντριπτική., έχει καταφέρει να προσελκύσει ξανά την ευρωπαϊκή κοινωνία με την ρητορική της, την διακήρυξη των Θέσεων και των Αρχών της. Η πατριωτική δεξιά εξακολουθεί να θεωρείται ταμπού για ορισμένους ανθρώπους αλλά παρά την ήττα της Γερμανίας στον Β΄ Παγκόσμιο
Πόλεμο η πατριωτική δεξιά εξακολουθεί να υπάρχει στην Ευρώπη, και σήμερα γινόμαστε μάρτυρες της αναγέννησης αυτής της πολιτικής στην Ευρώπη. Τα πατριωτικά δεξιά κόμματα είναι κυρίως υποστηρικτές του κινήματος του ευρωσκεπτικισμού.
Οι πρόσφατες εκλογές στα δύο γερμανικά κρατίδια Θουριγγία και Σαξονία δείχνουν την τάση για ανατροπές και ανακατατάξεις και αλλάζουν τα δεδομένα στην πολιτική σκηνή, που φτάνουν έως και την Ελλάδα. Η άνοδος αυτή των πατριωτικών δεξιών κομμάτων με την «Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) που πέτυχε στην Θουριγγία την πρώτη νίκη της πατριωτικής δεξιάς σε κρατίδιο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι αξιοσημείωτη. Το AfD κέρδισε σχεδόν το ένα τρίτο των ψήφων στην Θουριγγία, βγήκε οριακά δεύτερο στη Σαξονία και προηγείται στις δημοσκοπήσεις στο Βρανδεμβούργο. Η νίκες αυτές στην Θουριγγία και τη Σαξονία δημιούργησαν βαθιές ρωγμές στην Κυβέρνηση του Βερολίνου αλλά τα όρια αντοχής θα δοκιμαστούν στις 22 Σεπτεμβρίου με τις κάλπες στο Βρανδεμβούργο. Πάντως η πιο πρόσφατη δημοσκόπηση του Ινστιτούτου INSA σε εθνικό επίπεδο φέρει την Εναλλακτική για την Γερμανία στη δεύτερη θέση με 19%, πίσω από τους Χριστιανοδημο-κράτες που βρίσκονται στο 31.5%.
Επίσης η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έκλεισε το μάτι τελικά προς τη πατριωτική δεξιά, ικανοποιώντας την Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι που ηγείται της τρίτης σε εκτόπισμα πολιτικής ομάδας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η ευρωομάδα της ECR, στην οποία ανήκει και το Εθνικό Λαϊκό Μέτωπο, είναι η Τρίτη πολιτική δύναμη και αλλάζει τους συσχετισμούς στις Βρυξέλλες.
Η πρόεδρος της Κομισιόν σύμφωνα με την γερμανική εφημερίδα Die Welt προτίθεται να εμπιστευτεί τη θέση του εκτελεστικού αντιπροέδρου αρμόδιου για την Οικονομία στον υποψήφιο της πατριωτικής δεξιάς που προτάθηκε από την Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι, τον Ραφαέλε Φίτο.
Εκτός από τις χώρες που προηγουμένως κυβερνούσαν δεξιές κυβερνήσεις, όπως η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Ιταλία, τα πατριωτικά δεξιά κόμματα κερδίζουν δημοτικότητα και σε άλλες χώρες. Πρόσφατα στην Πορτογαλία, το πατριωτικό δεξιό κόμμα Chega πραγματοποίησε ιστορική επανάσταση στις εκλογές του Μαρτίου 2024, κερδίζοντας πάνω από 18% των ψήφων, καθιστώντας το τρίτο σημαντικό πολιτικό κόμμα στην Πορτογαλία. Τον Νοέμβριο του 2023 στις Κάτω Χώρες το πατριωτικό δεξιό κόμμα PVV του Γκερτ Βίλντερς κέρδισε 37 από τις 150 έδρες του Κοινοβουλίου. Στην Γαλλία η δημοτικότητα της πατριωτικής δεξιάς συνεχίζει να αυξάνεται και η Μαρίν Λεπέν έλαβε το 23.2% των ψήφων στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών το 2022.
Η άνοδος των πατριωτικών δεξιών κομμάτων της Ευρώπης οφείλεται στις αντιλήψεις των περί συντηρητισμού, εθνικισμού, την αντίθεση τους στην μετανάστευση και τα προβλήματα που προκαλεί, στην υποστήριξη της αποδυνάμωσης της ΕΕ γιατί υπονομεύει την κρατική κυριαρχία και άλλα προβλήματα όπως η οικονομική κρίση, που όντως προκαλούν προβλήματα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης η πολιτική αναποφασιστικότητα συχνά οδηγεί σε φαύλο κύκλο. Καθώς οι Ευρωπαίοι ψηφοφόροι χάνουν την εμπιστοσύνη τους προς στις κυβερνήσεις των, στρέφονται στα πατριωτικά δεξιά κόμματα και τιμωρούν τα συστημικά κόμματα. Πάντως παρά την κοινή τους ιδεολογία, οι πατριωτικές δεξιές ομάδες της Ευρώπης διαφέρουν σε διάφορους τομείς.
Βασικά υπάρχουν δύο κατηγορίες του φαινομένου, ο σκληρός και ο ήπιος ευρωσκεπτικισμός. Αυτοί που υποστηρίζουν τον σκληρό ευρωσκεπτικισμό, χαρακτηρίζονται από την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, ακόμα και από την επιθυμία διάλυσης της ΕΕ. Από την άλλη πλευρά οι ομάδες ήπιων ευρωσκεπτικιστών δεν έχουν θεμελιώδη αντίθεση στην ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ή της ένταξης στην ΕΕ. Ανησυχούν όμως ότι η ολοκλήρωση σε ορισμένους τομείς πολιτικής θα συγκρουστεί με τα εθνικά συμφέροντα των χωρών. Τα κόμματα αυτά υποστηρίζουν την ΕΕ ως έχει σήμερα αλλά αντιτίθενται στην περαιτέρω ολοκλήρωση. Για παράδειγμα ορισμένες ομάδες μπορεί να συμφωνούν με ην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση σε νομισματικούς τομείς αλλά να διαφωνούν με την ολοκλήρωση σε τομείς που σχετίζονται με τη μετανάστευση.
Στις 31 Ιανουαρίου 2020 το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε επίσημα από την ΕΕ, αποτελώντας την μοναδική και πρώτη χώρα που το έκανε. Το γεγονός αυτό, γνωστό ως Brexit, ήταν μια μακρά διαδικασία που προέκυψε από την εκστρατεία του ευρωσκεπτικιστικού κινήματος. Ιδίως αυτού που καθοδηγείται από τον Νάιτζελ Φάρατζ και το κόμμα του, το κόμμα Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKIP). Στην ιστορία της ανάπτυξης της ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο υπήρξε συχνά απρόθυμο να αγκαλιάσει την έννοια της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει θεωρείται απώλεια για την ΕΕ. Λαμβάνοντας υπόψη προηγούμενες κρίσεις, υπήρχαν φόβοι ότι περισσότερα κράτη θα ακολουθούσαν τα βήματα του Ηνωμένου Βασιλείου. Ωστόσο αποδείχθηκε ότι το Brexit είχε πολύ περιορισμένη επίδραση στο ευρωσκεπτικιστικό κλίμα στην Ευρώπη. Εάν το Ηνωμένο Βασίλειο αποδειχθεί τελικά επιτυχές στο να στηθεί εκτός του συνασπισμού της ΕΕ, είναι πιθανό τα άλλα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα στην Ευρώπη να υιοθετήσουν σκληρή ευρωσκεπτικιστική στάση. Αντίθετα εάν το Brexit αποδειχθεί τελικά αποτυχημένο, αυτό μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά για τα ήπια ευρωσκεπτικιστικά κόμματα να υιοθετήσουν σκληρότερη στάση και έτσι να ενισχύσουν την υποστήριξη προς την ΕΕ.
Οι έρευνες του Ευρωβαρόμετρου δείχνουν ότι η εμπιστοσύνη στην ΕΕ παραμένει υψηλή. Το 58% των ερωτηθέντων τείνει να εμπιστεύεται τις αρχές της ΕΕ. Η πλειονότητα των Ευρωπαίων εξακολουθεί να δείχνει αισιοδοξία με το 55% των Ευρωπαίων να είναι αισιόδοξο για την ΕΕ. Η έρευνα δείχνει επίσης ότι η πλειονότητα των Ευρωπαίων με 47% εξακολουθεί να έχει θετική εικόνα για την ΕΕ, ενώ το 21% έχει αρνητική εικόνα και το 30% έχει ουδέτερη εικόνα.
Όσον αφορά το τι επιφυλάσσει το μέλλον για την ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική, αυτό παραμένει αβέβαιο. Φυσικά όλα δείχνουν ότι τα πατριωτικά δεξιά και εθνικιστικά κινήματα θα συνεχίσουν να αποκτούν επιρροή στην ΕΕ και αυτό θα οδηγήσει σε νέες πολιτικές. Το μέλλον της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ θα εξαρτηθεί από διάφορους παράγοντες, όπως η οικονομική κατάσταση, οι μεταναστευτικές ροές και το πολιτικό τοπίο των επιμέρους κρατών μελών. Ωστόσο είναι σαφές ότι αυτοί οι παράγοντες ευνοούν τα πατριωτικά δεξιά κινήματα τα οποία με την άνοδο τους θα δημιουργήσουν νέες προκλήσεις για την ΕΕ η οποία πρέπει να προσαρμοστεί αναλόγως της ανόδου των κινημάτων αυτών.
Αινείας
Πηγή: Modern Diplomacy ιστοσελίδα Militaire, εφημερίδες Wall Street Journal, Το Βήμα, Κυριακάτικη Δημοκρατία 8/09/2024 καθώς και προσωπικές απόψεις του γράφοντος.
