Με ιδιαίτερη χαρά αποδέχτηκα την πρόσκληση του Αντιδήμαρχου Αχερίτου κ. Μιχάλη Καουνά, να θέσω υπό την αιγίδα μου και να χαιρετίσω το 2^ο Πολιτιστικό Φεστιβάλ που διοργανώνετε.

Η επιλογή του ονόματος «Φεστιβάλ Θέρους» δεν είναι καθόλου τυχαία και αντικατοπτρίζει την ιστορία και τη βαθιά παράδοση της περιοχής σας, μιας περιοχής που ήταν συνδεδεμένη με τη γεωργία και τη γη.

 Η Αχερίτου, είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της πεδιάδας της Μεσαορίας. Η «Μεσαρκά», το ανατολικό τμήμα της μεγάλης κεντρικής πεδιάδας της Κύπρου μας, βρίσκεται σήμερα στα κατεχόμενα εδάφη. Μέχρι την τούρκικη εισβολή του 1974 θεωρούνταν ο σιτοβολώνας της Κύπρου, αφού το μεγαλύτερό της μέρος κάλυπταν εκτάσεις με σιτάρι και κριθάρι και έθρεφε γενιές ολόκληρες. Γνωστή είναι εξάλλου η κυπριακή παροιμία "Άμα γιορκίσει η Μεσαρκά τρώσιν μάνες τζαι παιθκιά".

Ιστορικά, ο θερισμός στη Μεσαορία δεν ήταν μια συνηθισμένη γεωργική εργασία. Σε εποχές όπου ακόμα δεν είχαν εισαχθεί οι θεριζοαλωνιστικές μηχανές, ο ήχος από τα δρεπάνια ή τις φασούλες, ο ρυθμός που έδινε ο πρωταρκάτης θεριστής, τα πειράγματα και τα τραγούδια, συνόδευαν τη σκληρή χειρονακτική εργασία. Τους άντρες θεριστές ακολουθούσαν γυναίκες, οι «αγκαλιαρκές», μαζεύοντας τα κομμένα στάχυα και σχηματίζοντας δεμάτια. Στις τοπικές κοινότητες, οι οικογένειες βοηθούσαν η μια την άλλη για την ολοκλήρωση της εργασίας, ενώ θεριστές και από άλλες περιοχές της Κύπρου έφταναν στη Μεσαορία, για να εργαστούν ως μισθωτοί εργάτες. Το επιστέγασμα μιας ολόκληρης χρονιάς μόχθου σε καλλιέργειες που εξαρτώνται κατά πολύ από τις καιρικές συνθήκες κάθε έτους ήταν φυσικά σημαντικό γεγονός για τις σιτοπαραγωγικές κοινότητες που πρόσβλεπαν την αμοιβή για τους κόπους τους. Η τεράστια σημασία του θερισμού έχει αποτυπωθεί στη λαϊκή μας παράδοση, στα τραγούδια και τα τσατιστά του θέρους.

Φίλες και φίλοι,

Για δεύτερη χρονιά φέτος, το Φεστιβάλ θέρους δυστυχώς πραγματοποιείται στην προσφυγιά, σε μια περιοχή από όπου καθημερινά αντικρύζετε τα σκλαβωμένα σπίτια και τα χωράφια σας. Φέτος συμπληρώνεται μισός αιώνας από το καλοκαίρι που έφερε τον πόνο και την προσφυγιά σε ένα μεγάλο μέρος της πατρίδας μας. Η λαχτάρα της επιστροφής στις πατρογονικές μας εστίες ενισχύει τις προσπάθειές μας για λύση του Κυπριακού, οι οποίες προσδοκούμε ότι θα φέρουν την επανένωση του τόπου μας και την επιστροφή των εκτοπισμένων μας στη γη των πατέρων τους.

Αγαπητοί, αγαπητές,

Είμαι σίγουρη ότι ανάμεσά μας σήμερα ένα μεγάλο μέρος των παρευρισκόμενων είναι αγρότες. Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι η Κυβέρνηση γνωρίζει πολύ καλά τις δύσκολες και ανταγωνιστικές συνθήκες που επικρατούν σήμερα στην γεωργία του τόπου μας. Αφουγκράζεται και εγκύπτει στα προβλήματά σας και επιδιώκει μέσω των πολιτικών που σχεδιάζει και υλοποιεί να προσδώσει νέα δυναμική για πρόοδο και ευημερία. Γνωρίζουμε καλά, επομένως, ότι ο τομέας της σιτοκαλλιέργειας και της καλλιέργειας κτηνοτροφικών φυτών έχει επηρεαστεί σημαντικά από τις επιπτώσεις της πανδημίας της Covid-19, τις οποίες ακολούθησαν οι γεωπολιτικές και γεωοικονομικές εξελίξεις από τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Οι τιμές των εισροών έχουν αυξηθεί σημαντικά, ενώ οι αντίστοιχες τιμές για τα περισσότερα γεωργικά προϊόντα, μεταξύ των οποίων και τα σιτηρά και κτηνοτροφικά φυτά, δεν έχουν ανακάμψει ως αναμενόταν. Ως εκ τούτου, στη βάση του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 2023/1465 και του προσωρινού πλαισίου κρίσης και μετάβασης για τη λήψη μέτρων κρατικής ενίσχυσης, εκπονήσαμε σχέδια στήριξης για τον τομέα. Ήδη έχει καταβληθεί βοήθεια ύψους €2,65 εκατομμυρίων ευρώ σε επαγγελματίες αγρότες που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή σιτηρών και κτηνοτροφικών φυτών.

Σε ό,τι αφορά στις επενδύσεις και στην αγροτική ανάπτυξη, βασικό εργαλείο επίτευξης των στόχων μας αποτελεί το Στρατηγικό Σχέδιο Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 2023-2027. Ο συνολικός του προϋπολογισμός ανέρχεται στα €454 εκατομμύρια.

Το Υπουργείο μας, σύμμαχος του Κύπριου αγρότη, έχει προκηρύξει την Παρέμβαση 4.1.1 «Επενδύσεις για εκσυγχρονισμό, βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των συνολικών επιδόσεων και της βιωσιμότητας των γεωργοκτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων», το «μικρό επενδυτικό», όπως είναι γνωστό στους γεωργούς μας. Η προθεσμία για υποβολή αιτήσεων είναι η 29^η Νοεμβρίου του τρέχοντος έτους.

Αντίστοιχα, αρχές του νέου έτους, αναμένεται να προκηρυχθεί και το «μεγάλο» επενδυτικό, μέσω του οποίου θα δίνεται η δυνατότητα για καταβολή ενίσχυσης έως και € 400.000 ανά αίτηση. Οι προτεραιότητές μας περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την παροχή ενισχύσεων για επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και σε τεχνολογίες που θα επιφέρουν μείωση στο κόστος παραγωγής, στον «ευφυή έλεγχο» καλλιεργειών που σκοπό έχει την εξοικονόμηση αρδευτικού νερού και βελτίωση των αποδόσεων σε συστήματα ενεργητικής προστασίας των καλλιεργειών από τις αντίξοες καιρικές συνθήκες και στη στήριξη της αιγοπροβατοτροφίας μας.

Άλλες παρεμβάσεις που αφορούν του σιτοπαραγωγούς μας είναι: αυτή της αξιοποίησης κομπόστας, με την παροχή €170/δεκάριο, η παρέμβαση για τη Χρήση πιστοποιημένου σπόρου και λάσπης που ενισχύει τους συμμετέχοντες με €27/δεκάριο, η χρήση πιστοποιημένου σπόρου και λιπασμάτων βραδείας αποδέσμευσης (€17,5/δεκάριο) και η χρήση πιστοποιημένου σπόρου στη βιολογική γεωργία (€10/δεκάριο). Εκτός από τις παρεμβάσεις άμεσων πληρωμών μέσω των εκταρικών παρεμβάσεων αγροτικής ανάπτυξης, παρέχεται η ευκαιρία στους σιτοπαραγωγούς μας να συμμετέχουν σε συστήματα εναλλαγής καλλιεργειών (€30/δεκάριο), να ενισχυθούν για τη δημιουργία νησίδων  βιοποικιλότητας (€6/δεκάριο) και να λάβουν χρηματοδότηση για έργα συντήρησης μικρής κλίμακας ή διατήρηση υφιστάμενων ξηρολιθιών εντός αγροτεμαχίων (€34/δεκάριο), λήψη πυροπροστατευτικών χειρισμών (€6,4/δεκάριο) και ένταξη στη Βιολογική Γεωργία (€41/δεκάριο). Καλώ όλους τους παραγωγούς μας να εκμεταλλευτούν αυτές τις ευκαιρίες στήριξης που τους προσφέρει το Υπουργείο μας, προς όφελος των εκμεταλλεύσεών τους.

Φίλες και φίλοι,

Μόλις προχθές, την Τετάρτη, 2 Οκτωβρίου, εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο η αναθεωρημένη Στρατηγική για τον πρωτογενή τομέα. Η στρατηγική αποσκοπεί στην αύξηση της συνεισφοράς του πρωτογενούς τομέα στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας μέσω 11 συγκεκριμένων δράσεων. Οι δράσεις αυτές περιλαμβάνουν την προώθηση νέων τεχνολογιών, την προσέλκυση νέων στο επάγγελμα του γεωργού, τη γεωργική εκπαίδευση και την εξασφάλιση δίκαιου και σταθερού εισοδήματος για τους αγρότες και τις αγρότισσες και κυρίως τους επαγγελματίες. Νοιαζόμαστε για την προώθηση στην αγορά προϊόντων υψηλής ποιότητας σε τιμές προσιτές για τον καταναλωτή και μείωση της ψαλίδας τιμών μεταξύ γεωργού και καταναλωτή. Αναπτύσσουμε συνέργειες με την ακαδημαϊκή κοινότητα και προωθούμε τη συνεργασία μεταξύ των ομάδων παραγωγών. Στηρίζουμε και προωθούμε την παραγωγή προϊόντων Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) και  Προστασίας Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ), ενώ προχωρούμε σε μελέτη για τις καλλιέργειες, την αύξηση της παραγωγής με βασικό παράγοντα το διαθέσιμο νερό και τις κλιματολογικές συνθήκες της Κύπρου. Τέλος, προωθούνται στο εξής χρηματοδοτικά εργαλεία ευνοϊκής δανειοδότησης γεωργών, η αξιοποίηση ανεκμετάλλευτων γεωργικών γαιών, καθώς και η απλοποίηση των διαδικασιών και υπηρεσιών που παρέχονται στους γεωργούς μας, ώστε να διευκολύνεται η επαγγελματική τους δραστηριοποίηση. Οι 11 Δράσεις μας θα δίνουν προτεραιότητα στους επαγγελματίες αγρότες και αγρότισσες μέσω συστήματος μοριοδότησης κατά τη φάση υλοποίησης των μέτρων. Σημαντικές προτεραιότητες του Προγράμματος Διακυβέρνησης προωθούνται με τον τρόπο αυτό, αφού και οι 11 Δράσεις της Στρατηγικής για τον πρωτογενή τομέα είναι σε πλήρη σύμπνοια με το Πρόγραμμα.

Τέλος, με την ευκαιρία της παρουσίας μου σήμερα εδώ, να σας ενημερώσω επίσης και για την πρόσφατη προκήρυξη της Παρέμβασης με τίτλο «Υποδομές για προώθηση κυκλικής οικονομίας και άλλων περιβαλλοντικών υποδομών στον πρωτογενή τομέα». Αυτή μπορεί να αξιοποιηθεί από τις Αρχές της τοπικής αυτοδιοίκησης για τη δημιουργία υποδομών αξιοποίησης φυτικών υπολειμμάτων και κλαδεμάτων, καθώς και υποδομών για αξιοποίηση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για σκοπούς άντλησης νερού. Η δεύτερη δράση αφορά επίσης και Αρδευτικά Τμήματα και Συνδέσμους. Η περίοδος αιτήσεων είναι ανοικτή μέχρι και τις 20 Δεκεμβρίου 2024.

Κύριες και κύριοι,

Με αυτές τις σκέψεις κηρύσσω την έναρξη του αποψινού Φεστιβάλ. Επιτρέψτε μου προτού κλείσω να συγχαρώ τον Δήμο Παραλιμνίου - Δερύνειας και όλους όσοι εργάστηκαν για τη διοργάνωσή του, επιτυγχάνοντας να ενώσουν τον θαυμάσιο κόσμο της Αχερίτου, και όχι μόνο, συνδέοντάς τον με τις ρίζες του, αλλά και διατηρώντας άσβεστο τον πόθο της επιστροφής στα πατρογονικά εδάφη.

(ΕΦυς/ΕΑθ)