Η κυπριακή αγορά ακινήτων διάγει μια φαινομενικά χρυσή εποχή. Αλλά ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός.

Η ακμάζουσα οικονομία (προβλεπόμενη ανάπτυξη 2,7% το 2024), ο αναγεννημένος τουρισμός και η αξιοσημείωτη δημοσιονομική πειθαρχία (προϋπολογισμένα πλεονάσματα κατά μέσο όρο 2,3% του ΑΕΠ από το 2023 έως το 2028) δημιουργούν ένα αφήγημα ευημερίας. Οι κατασκευές ανθίζουν, με τα παραθαλάσσια hot-spots, όπως η Λεμεσός, να πρωταγωνιστούν. Ωστόσο, πίσω από αυτό το σκηνικό κρύβεται μια ιστορία δύο αγορών, η καθεμία με τις δικές της προκλήσεις.

Οι ντόπιοι αισθάνονται την πίεση 

Ενώ οι ξένοι επενδυτές συρρέουν στην Κύπρο, έχοντας ερεθίσματα το πρόγραμμα "χρυσή βίζα", τους χαμηλούς συντελεστές εταιρικού φόρου και φόρου εισοδήματος, και την ηλιοφάνεια, οι ντόπιοι αντιμετωπίζουν μια διαφορετική πραγματικότητα. Τον Φεβρουάριο του 2024 οι αναδιαρθρώσεις δανείων αποτελούσαν το 45% των νέων δανείων για αγορά κατοικίας, γεγονός που καταδεικνύει την οικονομική πίεση που υφίστανται αρκετοί συμπολίτες μας. Τα αυξημένα δανειστικά επιτόκια και οι φουσκωμένες τιμές των ακινήτων - που επιδεινώνονται από την αύξηση της τιμής των πρώτων υλών, της ενέργειας και του συνολικού πληθωρισμού - σφίγγουν ακόμη περισσότερο τον κλοιό. Αυτή η οικονομική στενότητα είναι ιδιαίτερα ανησυχητική για τους ντόπιους, οι οποίοι γενικά κερδίζουν λιγότερα και φορολογούνται περισσότερο σε σύγκριση με τους ξένους συμπολίτες τους.

Οι ξένες επενδύσεις, ιδίως από χώρες εκτός ΕΕ, τροφοδότησαν την έκρηξη της ανάπτυξης σε παραλιακές περιοχές, όπως η Λεμεσός και σε δεύτερο χρόνο, η Πάφος και η Λάρνακα. Ωστόσο, αυτή η εξάρτηση από τα ξένα κεφάλαια δημιουργεί μια ευπάθεια. Η επιβολή κυρώσεων σε παραδοσιακές δεξαμενές άντλησης επενδυτών όπως αυτή της Ρωσίας, σε συνδυασμό με μια ενδεχόμενη διόρθωση της αγοράς (που υποδηλώνεται από την κάμψη των συναλλαγών ακινήτων, ιδίως για κατοικίες υψηλών προδιαγραφών), θα μπορούσε να οδηγήσει ορισμένους ξένους αγοραστές να στρέψουν αλλού το ενδιαφέρον τους. Η κατεχόμενη πλευρά της χώρας έχει γίνει ήδη πιο ελκυστική για ορισμένες ομάδες ξένων επενδυτών, όπως οι Ρώσοι (περίπου 70.000 ζουν ήδη εκεί), οι Ισραηλινοί και οι Λιβανέζοι.

Η Κύπρος έχει παρελθόν στην παράβλεψη των προβλημάτων, όπως αποδεικνύεται από τις προηγούμενες οικονομικές κρίσεις, καθώς και στην αντιμετώπισή τους, η οποία βασίζεται σε μια βραχυπρόθεσμη οπτική. Μια προληπτική προσέγγιση από την κυβέρνηση είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης σταθερότητας. Αυτό περιλαμβάνει την αντιμετώπιση των ανησυχιών των ντόπιων κατοίκων σχετικά με την οικονομική προσιτότητα, τον μετριασμό των κινδύνων που συνδέονται με την υπερβολική εξάρτηση από τις ξένες επενδύσεις και τη δημιουργία  ενός μηχανισμού που θα διασφαλίζει ότι όλοι οι ντόπιοι θα επωφεληθούν από την αύξηση του αριθμού των ξένων εταιρειών και των ξένων κατοίκων στη χώρα. Δεν είμαστε αισιόδοξοι ότι θα γίνει κάτι τέτοιο, καθώς οι πολιτικοί επικεντρώνονται επί του παρόντος στις επερχόμενες δημοτικές και ευρωπαϊκές εκλογές, με τα κόμματα στο κοινοβούλιο να παραμένουν διχασμένα και χωρίς όραμα.

Ένας στους τέσσερις κατοίκους της Κύπρου γεννήθηκε στο εξωτερικό, είναι ιδιοκτήτες εγκατεστημένων επιχειρήσεων και αποτελούν μέρος του κοινωνικού ιστού της χώρας. Ήρθαν εδώ για να μείνουν. Οριστικά. Είναι Κύπριοι. Η αδιαφορία για το ένα τέταρτο του πληθυσμού δεν είναι ο τρόπος για να οικοδομήσουμε ένα βιώσιμο μέλλον. Το γεγονός ότι σε κάποιους (πολλούς) δεν αρέσει ότι το κόστος ζωής έχει αυξηθεί, ότι οι ώρες εργασίας έχουν αυξηθεί και ότι υπάρχουν περισσότεροι τεχνικά καταρτισμένοι άνθρωποι, δεν σημαίνει ότι εάν αγνοήσουμε "τους ξένους" όλα αυτά τα προβλήματα θα εξαφανιστούν. Ο ανταγωνισμός είναι εδώ. Αν αποφασίσετε να συμμετέχετε στην κούρσα είναι δική σας επιλογή, αλλά η κούρσα τρέχει και θα εξακολουθείτε να αισθάνεστε τις συνέπειές της.

Οι μετανάστες και οι απόγονοί τους παίζουν ολοένα και πιο κεντρικό ρόλο. Κατέχουν σημαντικό μέρος των υποδομών της Κύπρου (τόσο τα αεροδρόμια όσο και τα λιμάνια, τρεις στις τέσσερις εταιρείες τηλεπικοινωνιών, όλες τις τράπεζες, έναν ολοένα αυξανόμενο αριθμό ξενοδοχείων κτλ), ιδρύουν επιχειρήσεις, συμμετέχουν στην τοπική κουλτούρα και στην κοινωνική ζωή. Αυτό δεν εμπλουτίζει μόνο το πολιτιστικό τοπίο, αλλά ενισχύει και την οικονομία δημιουργώντας θέσεις εργασίας, αυξάνοντας τη ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες και φέρνοντας νέες δεξιότητες και προοπτικές.

Εντούτοις, η συγκεκριμένη αύξηση παρουσιάζει προκλήσεις και για την αγορά κατοικίας. Ο αυξημένος ανταγωνισμός για θέσεις εργασίας συχνά δημιουργεί πιέσεις στους μισθούς των ντόπιων, γεγονός που μπορεί να καταστήσει πιο δύσκολη την αγορά ακινήτου. Επιπλέον, ο αυξανόμενος πληθυσμός δημιουργεί μεγαλύτερη ζήτηση για στέγαση, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών και στην άσκηση πίεσης στις δημόσιες υπηρεσίες. Αυτή η ραγδαία αλλαγή μπορεί να προκαλέσει προστριβές μεταξύ ορισμένων ντόπιων, οι οποίοι μπορεί να αισθάνονται ότι έχουν μείνει πίσω ή ότι έχουν εκτοπιστεί.

Οι ανησυχίες αυτές εκδηλώνονται μερικές φορές με την άνοδο των ακροδεξιών πολιτικών κομμάτων. Είναι κρίσιμο να αναγνωρίσουμε, ωστόσο, ότι αυτές οι ανησυχίες δεν αφορούν μόνο την Κύπρο. Η παγκοσμιοποίηση και η τεχνολογική πρόοδος αναδιαμορφώνουν τις οικονομίες και τις αγορές εργασίας παγκοσμίως, οδηγώντας σε παρόμοιες ανησυχίες σχετικά με το κόστος ζωής και τον ανταγωνισμό.

Προχωρώντας προς τα εμπρός, ένα βιώσιμο μέλλον απαιτεί την αναγνώριση της συνεισφοράς και των αναγκών όλων των κατοίκων. Οι πολιτικές ενσωμάτωσης και ο οικονομικός σχεδιασμός χωρίς αποκλεισμούς είναι ουσιώδεις. Οι πολιτικές αυτές θα πρέπει να στοχεύουν στη διασφάλιση ότι τα οφέλη της μετανάστευσης - οικονομική ανάπτυξη και πολιτιστική ποικιλομορφία - κατανέμονται δίκαια σε όλο τον πληθυσμό. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την στήριξη πρωτοβουλιών για οικονομικά προσιτή στέγαση και την ανάπτυξη προγραμμάτων που εφοδιάζουν τους ντόπιους με τις δεξιότητες που χρειάζονται για να επιτύχουν σε μια μεταβαλλόμενη αγορά.

Μόνο ένα μέλλον είναι βιώσιμο για την κυπριακή αγορά ακινήτων: αυτό που γεφυρώνει το χάσμα και προάγει την κοινή ευημερία για όλους τους κατοίκους της χώρας.