Βρισκόμαστε σήμερα εδώ, για να γράψουμε τον επίλογο της ιστορίας ενός πρωτομάρτυρα της κυπριακής τραγωδίας. Ενός νέου παιδιού, γεμάτου όνειρα και φιλοδοξίες, που σίγησαν από τα γνωστά γεγονότα της τουρκανταρσίας την περίοδο 1963-1964 και κορυφώθηκαν με την τουρκική εισβολή του 1974.

Σήμερα απευθύνουμε το ύστατο χαίρε στον Κώστα Βιολάρη από τη Θέρμια της Επαρχίας Κερύνειας. Ενός νέου παιδιού μόλις 21 ετών, που βρέθηκε στον λάθος τόπο, τον λάθος χρόνο, με αποτέλεσμα να απαχθεί από ακραία στοιχεία της τουρκοκυπριακής κοινότητας και να παραμείνει για δεκαετίες αγνοούμενος μέχρι τον εντοπισμό των οστών του σε ανασκαφές που έγιναν το 2012 και το 2013 στο τουρκοκυπριακό χωριό Χαμίτ Μάνδρες, έξω από τη Λευκωσία, και τα οποία ταυτοποιήθηκαν στις 21 Οκτωβρίου 2020.

Ωστόσο, η ταυτοποίηση των οστών του ήρωά μας φέρνει επιτέλους ένα τέλος στην αβεβαιότητα, αλλά όχι στον πόνο. Η ιστορία του Κώστα είναι μια τραγική μαρτυρία της ιστορίας της πατρίδας μας, μιας ιστορίας γεμάτης πόνο, αγωνία και αβεβαιότητας.

Ο Κώστας, γεννημένος το 1943 στη Θέρμια, γιος του Γιώργου και της Ιουλίας Βιολάρη, δεν είχε προλάβει να δημιουργήσει τη δική του οικογένεια. Στα 21 του χρόνια εργαζόταν ως πελεκάνος στην ευρύτερη περιοχή της Κερύνειας. Το πρωινό της 13ης Ιουλίου το 1964 τον κάλεσαν για δουλειά. Μαζί με τον εργοδότη του μετέβησαν στη Δασούπολη για να εκτελέσουν κάποιες εργασίες. Ήταν μια συνηθισμένη μέρα εργασίας.

Το απόγευμα, μετά το τέλος της εργασίας του, έφυγαν από τη Δασούπολη και μετέβησαν στο κέντρο της Λευκωσίας, το οποίο ως γνωστό είχε ήδη κοπεί στα δύο με την Πράσινη Γραμμή και η πόλη διαχωριζόταν από μια νοητή γραμμή, τον Τουρκομαχαλά, από τις περιοχές που συνέχιζαν να ελέγχουν οι Αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Γύρω στις τέσσερις το απόγευμα, ο Κώστας Βιολάρης κατέβηκε από το αυτοκίνητο του εργοδότη του κοντά στην Εταιρεία Λεωφορείων «Τσέντας», με σκοπό να πάρει το λεωφορείο του γυρισμού προς την Κερύνεια κι από εκεί στο χωριό του τη Θέρμια.

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες το επόμενο λεωφορείο για Κερύνεια ήταν προγραμματισμένο να φύγει αργότερα, για αυτό ο Κώστας είχε μπροστά του αρκετό ελεύθερο χρόνο. Ευρισκόμενος για πρώτη φορά στην περιοχή της Πύλης Πάφου, μια γειτονιά που δεν είχε επισκεφθεί ξανά στο παρελθόν, αποφάσισε να την εξερευνήσει μέχρι να φτάσει η ώρα για να αναχωρήσει το λεωφορείο, αγνοώντας πως σε απόσταση αναπνοής καραδοκούσαν εξτρεμιστικά στοιχεία της τουρκοκυπριακής κοινότητας που όλη εκείνη την περίοδο στόχευαν στην απαγωγή Ελληνοκυπρίων, κυρίως για να τους χρησιμοποιήσουν ως αντάλλαγμα για την απελευθέρωση Τουρκοκυπρίων από την Κυπριανή Δημοκρατία, οι οποίοι είχαν υποπέσει σε ποινικά αδικήματα.

Κάποιοι εκ των Ελληνοκυπρίων ωστόσο που είχαν απαχθεί δεν επέστρεψαν ποτέ και αρκετοί εντοπίστηκαν στο πλαίσιο των εκταφών που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια στο πλαίσιο του προγράμματος εκταφών για ανεύρεση των αγνοουμένων.

Η τελευταία φορά που ο Κώστας Βιολάρης θεάθηκε ζωντανός ήταν γύρω στις πέντε το απόγευμα. Έκτοτε τα ίχνη του χάθηκαν και ποτέ και κανένας δεν έδωσε μαρτυρία για το πώς εξαφανίστηκε.

Το 2012, μετά από πληροφορίες ότι στο χωριό Χαμίτ Μάνδρες υπάρχουν ομαδικοί τάφοι Ελληνοκυπρίων Αγνοουμένων, άρχισαν να πραγματοποιούνται σχετικές ανασκαφές, οι οποίες έφεραν στο φως απαντήσεις για αγνοούμενους της περιόδου 1963-1964. Απαντήσεις για αγνοούμενους της περιόδου 1963-1964 δόθηκαν και από ανασκαφές που έγιναν σε άλλες περιοχές όπου εντοπίστηκαν οστά αγνοουμένων και της περιόδου της τουρκικής εισβολής του 1974.

Ο εντοπισμός ατομικών και ομαδικών τάφων στο τουρκοκυπριακό χωριό Χαμίτ Μάνδρες και οι ταυτοποιήσεις ατόμων, των οποίων τα ίχνη χάθηκαν σε περιοχές κοντά στις τουρκοκυπριακές συνοικίες υποδηλοί τις τραγικές συνέπειες αυτών των απαγωγών από τους ένοπλους τουρκοκύπριους.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, από το 1963 όταν άρχισαν οι δικοινοτικές ταραχές μέχρι το 1967 καταγράφηκαν 44 Ελληνοκύπριοι και Ελλαδίτες αγνοούμενοι, οι οποίοι κυρίως απήχθησαν από περιοχές πλησίον των παράνομων τουρκοκυπριακών θυλάκων. Εκ των 44 Ελληνοκυπρίων και Ελλαδιτών αγνοουμένων της συγκεκριμένης περιόδου ταυτοποιήθηκαν μόλις οι 18, ενώ αναζητούνται άλλοι 26. Μάλιστα, τα ίχνη των πλείστων αγνοουμένων της συγκεκριμένης περιόδου χάθηκαν σε περιοχές της Λευκωσίας και κυρίως εντός των τειχών της παλιάς πόλης, εκεί δηλαδή που φαίνεται ότι απήχθηκε και ο Κώστας Βιολάρης.

Μάλιστα η συντριπτική πλειοψηφία των αγνοουμένων αυτής της περιόδου ήταν άνθρωποι που, όπως και ο άτυχος Κώστας, δεν είχαν καμία σχέση με τις ταραχές της περιόδου και απλά βρέθηκαν στον λάθος τόπο, τη λάθος ώρα και το πλήρωσαν με τη ζωή τους. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί πως μέχρι και το 1974 λόγω και της τεταμένης κατάστασης δεν υπήρξε οποιαδήποτε σοβαρή προσπάθεια από πλευράς Κυβέρνησης ή του ΟΗΕ για να διακριβωθεί η τύχη αυτών των ανθρώπων, όπως και των Τουρκοκύπριων αγνοουμένων της αντίστοιχης περιόδου.

Το γεγονός ότι σήμερα βρισκόμαστε εδώ, για να απευθύνουμε το ύστατο χαίρε στον Κώστα Βιολάρη, οφείλεται κυρίως στις συνεχιζόμενες μέχρι σήμερα προσπάθειες για τη διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων μας.

Πρόκειται και για ένα χρέος της κυπριακής πολιτείας να συνεχίσει να εργάζεται με κάθε τρόπο και προς όλες τις κατευθύνσεις, έτσι ώστε να διακριβωθεί όσο το δυνατό πιο σύντομα η τύχη και του τελευταίου αγνοούμενου μας. Και αυτό πράττουμε. Σε αυτή την προσπάθεια ωστόσο, όπως γνωρίζετε, τα προσκόμματα είναι πολλά, κυρίως λόγω της άρνησης του κατοχικού καθεστώτος να συνεργαστεί και να παρέχει πληροφορίες για την τύχη των αγνοουμένων μας.

Των αγνοουμένων, των οποίων οι οικογένειες συνεχίζουν για μισό αιώνα και κάποιες, όπως αυτές των θυμάτων της περιόδου 1963-1967, να κουβαλούν τον μαρτυρικό σταυρό που προκαλεί η άγνοια για την τύχη των αγαπημένων τους. Σήμερα με την κηδεία του Κώστα Βιολάρη, κλείνει ακόμα μια τραγική σελίδα των δεινών που ο λαός μας βίωσε από τα πρώτα χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο επίλογος ωστόσο θα γραφτεί όταν διακριβωθεί η τύχη όλων των αγνοουμένων μας.

Αγαπημένε μας Κώστα,

Βρισκόμαστε σήμερα εδώ, για να σου αποδώσουμε τις αρμόζουσες τιμές, τις τιμές που αρμόζουν σε ένα ήρωα και να σε συνοδεύσουμε στην τελευταία σου κατοικία με τον σεβασμό και την αγάπη που σου αξίζει.

Αν και το τέλος σου ήταν τραγικό, σήμερα σε αποχαιρετάμε ως ήρωα. Ήσουν ένας απλός, ταπεινός, εργατικός άνθρωπος, αφοσιωμένος στην οικογένεια και στη δουλειά σου, που πλήρωσες με τη ζωή σου τις συνέπειες ενός αδυσώπητου πολέμου, της τουρκανταρσίας και των δεινών που ακολούθησαν. Σήμερα είσαι εδώ, ανάμεσα στους δικούς σου ανθρώπους, όχι πια ως αγνοούμενος, αλλά ως ένας άνθρωπος που βρήκε επιτέλους την ανάπαυσή του.

Το χωριό σου η Θέρμια και όλοι εμείς που είτε σε γνωρίσαμε, είτε ακούσαμε για την ιστορία σου, θα σε θυμόμαστε για πάντα. Ο πόνος είναι βαθύς, αλλά μαζί με αυτόν έρχεται και η ανακούφιση ότι επιτέλους διευκρινίστηκε η τύχη σου. Δεν θα είσαι πια χαμένος στην αβεβαιότητα, αλλά θα συνεχίσεις να έχεις τη θέση σου στις καρδιές όλων όσων σε γνώρισαν και στη συλλογική μνήμη αυτού του τόπου.

Η ιστορία σου, Κώστα, είναι μία από τις πολλές που δείχνουν το μέγεθος της θυσίας και του πόνου που υπέστησαν οι άνθρωποι αυτού του νησιού. Δεν μπορούμε να γυρίσουμε τον χρόνο πίσω ούτε να αλλάξουμε τα γεγονότα, αλλά μπορούμε να τιμήσουμε τη μνήμη σου, κρατώντας την αλήθεια ζωντανή και διασφαλίζοντας ότι δεν θα ξεχαστείς ποτέ. Πλέον δεν ελπίζεις τίποτα, δεν φοβάσαι τίποτα. Είσαι ελεύθερος.

Προτεραιότητα του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη είναι η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για επίλυση του Κυπριακού και η επανένωση της πατρίδας μας. Η πλευρά μας προσέρχεται  στην τριμερή συνάντηση στη Νέα Υόρκη στις 15 Οκτωβρίου με εποικοδομητική διάθεση, με ειλικρινή πολιτική βούληση, πάντοτε εντός του συμφωνημένου πλαισίου, με στόχο την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από το σημείο που έχουν διακοπεί κατά την προηγούμενη διαδικασία.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παραμένει αταλάντευτα προσηλωμένος στην εξεύρεση λύσης και την επίτευξη της ειρήνης. Παρά το πέρασμα του χρόνου και τις δυσκολίες που συναντούμε, δεσμευόμαστε να συνεχίζουμε ακατάπαυστα και με συνέπεια να αναζητούμε την αλήθεια για τους αγνοούμενους μας και να προσφέρουμε στους συγγενείς τους την απαραίτητη δικαίωση. Με δύναμη και επιμονή θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε ακούραστα, για την ειρηνική συνύπαρξη, την αλληλεγγύη και την επανένωση της πατρίδας μας. Όσος χρόνος κι αν περάσει. Όσο κι αν χρειάζεται να αγωνιστούμε προς τιμήν σου και όλων των πεσόντων και αγνοουμένων μας.

Αγαπημένε μας Κώστα, ας είναι ελαφρύ το χώμα που θα σε σκεπάζει. Σήμερα δεν σε αποχαιρετάμε μόνο, σε καλωσορίζουμε πίσω σε μας, στους ανθρώπους που σε αγαπούν.

Αιωνία σου η μνήμη Κώστα Βιολάρη του Γιώργου και της Ιουλίας.

(ΝΓιαν/ΑΦ)