Μέρος Α
Η Ελλάδα ήταν μία από τις χώρες που πολέμησε σκληρά εναντίον των δυνάμεων του Άξονα κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι απώλειες της σε ανθρώπινο δυναμικό, αλλά και σε υποδομές ήταν τεράστιες. Οι επιτυχίες της εναντίον των Ιταλών, η καθυστέρηση προέλασης των Γερμανών, αλλά και η Εθνική Αντίσταση θα έπρεπε να ληφθούν σοβαρά υπόψη από τους νικητές Συμμάχους στη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων το 1946 και να ικανοποιηθούν περισσότερα από τα ελληνικά αιτήματα.
Την Άνοιξη του 1946 ανέλαβε την εξουσία η κυβέρνηση Κωνσταντίνου Τσαλδάρη. Ο Πρωθυπουργός και ο υπουργός εξωτερικών διακήρυξαν ότι η Ελλάδα επεδίωκε την προσάρτηση της Βορείου Ηπείρου και των Δωδεκανήσων, τη βελτίωση των συνόρων με την Βουλγαρία από την οποία είχε δεχθεί πολλές βουλγαρικές επιθέσεις, και την σύναψη συμφωνίας με την Βρετανία για την Κύπρο. Διακήρυξε ακόμα ότι η Ελλάδα ήθελε να έχει καλές σχέσεις με τις τρείς Μεγάλες Δυνάμεις, αλλά λόγω της θέσης της στη Μεσόγειο, έπρεπε να είναι στο πλευρό των ναυτικών δυνάμεων, δηλαδή των Η.Π.Α και της Μ. Βρετανίας.
Οι εθνικές διεκδικήσεις άρχισαν από τα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αλλά από την πλευρά των Συμμάχων δεν υπήρχαν σαφέστατες διαβεβαιώσεις για ικανοποίηση των Ελληνικών αιτημάτων. Χαρακτηριστικά είναι τα όσα είπε ο τότε υπ. Εξωτερικών της Μ.Βρετανίας Ίντεν στον Γεώργιο Β’ στις 18/12/1942: «Απορώ διατί ανησυχείτε! Αφού είναι γνωστόν ότι η Βόρ. Ήπειρος είναι δική σας, ότι η κυριαρχία σας εις τα Δωδεκάνησα θα είναι αναγνωρισμένη στο τέλος του πολέμου και ότι θα γίνει υπέρ υμών (της Ελλάδας δηλαδή) η ευρύτερα δυνατή διαρρύθμισής των ελληνοβουλγαρικών συνόρων».
Ο Γεώργιος επανήλθε υποβάλλοντας στον Τσόρτσιλ ένα υπόμνημα μόλις πληροφορήθηκε το σχέδιο του Βρετανού πρωθυπουργού για αποβίβαση συμμαχικών στρατευμάτων στην Κέρκυρα. Πρότεινε ακόμα, να ηγηθεί προσωπικά του «Ιερού Λόχου» και να αποβιβαστεί στη Βόρειο Ήπειρο. Το Κ.Κ.Ε υποστήριζε αρχικά την προσάρτηση της Βορείου Ηπείρου και την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων. Αργότερα όμως άλλαξε γνώμη, διακηρύσσοντας ότι επιθυμεί τη διατήρηση των υφιστάμενων συνόρων. Ήταν επίσης αντίθετο και ως προς τη διεκδίκηση βουλγαρικών εδαφών. Έθεσε όμως θέμα διεκδίκησης της Ανατολικής Θράκης. Τα άλλα πολιτικά κόμματα θεωρούσαν ότι το Κ.Κ.Ε με αυτό τον τρόπο προσπαθούσε να δημιουργήσει προβλήματα στις σχέσεις της Ελλάδας με τη Βρετανία και την Τουρκία.
Η Ελληνική κυβέρνηση ξεκίνησε τότε μία διπλωματική εκστρατεία για την ενημέρωση των συμμάχων σχετικά με τις διεκδικήσεις της. Στις 17 Απριλίου 1046 ο Έλληνας πρεσβευτής στην Ουάσιγκτον παρουσίασε τις ελληνικές θέσεις στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Αφού τόνισε ότι η Ελλάδα θα συνέχιζε να αποτελεί το προπύργιο των δυτικών δημοκρατιών στην Ανατολική Μεσόγειο ζήτησε να δοθούν στην Ελλάδα βουλγαρικά εδάφη, καθώς η Βουλγαρία είχε επιτεθεί στην Ελλάδα ως μέλος του Άξονα, καθώς και εδάφη της Αλβανίας (Β. Ήπειρο), την οποία είχε απελευθερώσει (για τρίτη φορά σε λιγότερα από 30 χρόνια) ο Ελληνικός στρατός το 1940-1941.
Για τη διεκδίκηση της Βορείου Ηπείρου η Ελλάδα χρησιμοποίησε κυρίως εθνολογικά στοιχεία με την παρουσία Ελλήνων στην περιοχή, ενώ για την διεκδίκηση βουλγαρικών εδαφών σε υπόμνημα της στις 22/4/1946 ανέφερε ότι η αναδιάρθρωση των ελληνοβουλγαρικών συνόρων είχε δύο στόχους: να προσφέρει μια ισχυρότερη αμυντική γραμμή στην Ελλάδα και να δημιουργήσει ένα αίσθημα ασφάλειας στους συνοριακούς πληθυσμούς, που δεινοπάθησαν από τους Βούλγαρους κατά των Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Καθώς η Αθήνα επικαλέστηκε στρατηγικούς λόγους, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ παρέπεμψε το θέμα στο Υπουργείο Στρατιωτικών.
Το Μεικτό Επιτελείο των Αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων επισήμανε ότι η Βόρεια Ήπειρος είχε μεγάλη οικονομική σημασία για την Αλβανία, που ήταν μια φτωχή χώρα, ενώ η Ελλάδα μπορούσε να αντιμετωπίσει μόνη της πιθανή αλβανική επίθεση. Η απώλεια της Βορείου Ηπείρου θα στερούσε από την Αλβανία τις μοναδικές φυσικές της θέσεις άμυνας εναντίον μιας επίθεσης από τον νότο, ενώ θα της επέβαλε στενότερη οικονομική και στρατιωτική συνεργασία με την Γιουγκοσλαβία, που ίσως την απορροφούσε.
Τέλος υπήρχε ο κίνδυνος αντάρτικου από τους Αλβανούς, που θα έθετε σε κίνδυνο την ειρήνη στα Βαλκάνια. Για το θέμα των Ελληνοβουλγαρικών συνόρων οι Αμερικανοί τόνισαν ότι η Ελλάδα να διπλασιάσει το εύρος των εδαφών της ανάμεσα στην Βουλγαρία και το Αιγαίο Πέλαγος. Στην περιοχή αυτή κατοικούσαν περίπου 400,000 άτομα, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν Πομάκοι, Μωαμεθανοί ή τουρκογενείς. Η ένταξη των περιοχών αυτών στην Ελλάδα θα βελτίωνε σαφώς τις αμυντικές της δυνατότητες, όμως πιθανότατα θα προκαλούσε βίαιες αντιδράσεις και ανταρτικές επιδρομές που θα διατάρασσαν την ειρήνη στα Βαλκάνια.
Αινείας
Πηγές: «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» Τ. ΙΣΤ. Εκδοτική Αθηνών
Δρ. Ιωάννης Παπαφλωράτος «Η Ιστορία του Ελληνικού Στρατού» 1833-1949 Εκδόσεις Σάκκουλα 2014
