Η Ευρώπη τα τελευταία χρόνια πέρασε διάφορα. Αντιμετώπισε μια παγκόσμια πανδημία, έναν μεγάλο πόλεμο στην ήπειρο της, μια ενεργειακή κρίση και ένα αυξανόμενο πληθωρισμό. Σε όλο αυτό το διάστημα ήταν αντιμέτωπη με την κλιματική κρίση αλλά και τις πιέσεις της γεωπολιτικής αστάθειας. Από πέρυσι τον Οκτώβριο αντιμετωπίζει και έναν πόλεμο στην Μέση Ανατολή και πριν λίγο καιρό την επίθεση του Ιράν με drones και βαλλιστικούς πυραύλους προς το Ισραήλ.
Κατά την πρόσφατη επίσκεψη της στην Ελλάδα η Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα αναφέρει τα βήματα για την αναβάθμιση της Ευρωπαϊκής δομής στην άμυνα και συγκεκριμένα προτείνει την ενσωμάτωση στο ευρωπαϊκό πλαίσιο του υφιστάμενου μηχανισμού για την Ειρήνη (EPF), εισηγείται τον διορισμό Επιτρόπου για την άμυνα και υπενθυμίζει την ευρωπαϊκή ρήτρα αμοιβαίας άμυνας, όπως την προβλέπει η Συνθήκη της Λισαβώνας σύμφωνα με το Άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης στη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες τον Μάρτιο του 2024, μίλησε για το θέμα της έκδοσης ευρωομολόγου για τη θωράκιση της ευρωπαϊκής άμυνας, και άνοιξε έτσι επίσημα τη συζήτηση που γίνεται εδώ και καιρό, κυρίως μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία.
«Η στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης σημαίνει περισσότερες επενδύσεις και εξοπλισμούς. Η Ελλάδα ξεπερνά ήδη τα τελευταία χρόνια το 2% των αμυντικών δαπανών επι του ΑΕΠ. Αυτό δεν συμβαίνει για άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αν θέλει η Ευρώπη να μείνει θωρακισμένη αμυντικά, πρέπει να εξετάσει νέους τρόπους για τη χρηματοδότηση των αμυντικών δαπανών», τόνισε ο Πρωθυπουργός.
«Η Ευρώπη να μπορέσει να εκδώσει ευρωομόλογα που θα χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά και μόνο για την αμυντική της θωράκιση. Έχει έρθει η ώρα πια να μπορέσουμε να περιβάλλουμε με περιεχόμενο ουσιαστικό την ανάγκη της Ευρώπης να διασφαλίσει την άμυνα και την ασφάλεια», πρόσθεσε. Ο κ. Μητσοτάκης ταρακούνησε την Ευρώπη η οποία δεν ανακαλύπτει ξαφνικά μόνο ότι τελικά υπάρχει «εχθρός προ των πυλών» αλλά και ότι δεν έχει όπλα για να αντισταθεί και ότι πρέπει πλέον να τρέξει να δημιουργήσει για να καλύψει τα τεράστια κενά.
Συναγερμός από τους θεσμούς
Πριν όμως γίνει η επίσημη πρόταση του Μητσοτάκη για έκδοση ευρωομολόγου για να ξεκινήσει η συζήτηση, είχε σημάνει ο συναγερμός από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Τον Ιανουάριο του 2024, ο Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν προσδιόρισε αυτά τα κενά δηλώνοντας ότι πρέπει να δημιουργηθεί ένα τεράστιο αμυντικό ταμείο στην ΕΕ ύψους 100 δις. ευρώ. Να δημιουργηθεί μία άμυνα made in Europe με ανάπτυξη της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, έρευνα και ανάπτυξη, αξιοποίηση της καινοτομίας και της τεχνολογίας και προώθηση της κυβερνοάμυνας. Τα κόστη όμως είναι μεγάλα για κάθε χώρα, ακόμα και για μεγάλες, όπως για παράδειγμα η Γερμανία η οποία αν και οικονομικά ισχυρή, αμυντικά βρίσκεται πολύ πίσω και η εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τα υπερβολικά ελλείματα των προϋπολογισμών που έχει αποφασίσει η ΕΕ δεν αρκεί.
Για αυτό πρόσφατα η Κομισιόν πρότεινε για πρώτη φορά μια αμυντική βιομηχανική στρατηγική η οποία προβλέπει κοινή προμήθεια του 40% του αμυντικού εξοπλισμού έως το 2030 και αγορά του 50% του υλικού από βιομηχανίες εντός της ΕΕ. Πρότεινε επίσης ένα πρόγραμμα για την βιομηχανία, με κονδύλι που αγγίζει το 1.5 δις. ευρώ για τα επόμενα 10 χρόνια και στόχο να διασφαλιστεί, ότι, έως το 2030, τουλάχιστον το 35% της αμυντικής παραγωγής θα είναι αντικείμενο εμπορίου εντός της ΕΕ και ότι το 50% των αμυντικών προμηθειών των κρατών – μελών να είναι ευρωπαϊκής προέλευσης και αυτό να αυξηθεί στο 60% έως το 2035. Στα πλαίσια αυτά η Κομισιόν γνωρίζοντας τα προβλήματα διευθέτησε την αλλαγή των κανονισμών λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων ώστε να μπορεί να συνδράμει με κονδύλια και για αμυντικά προγράμματα.
Η έκδοση ευρωομολόγου θα μπορούσε να συμβάλει στο να ξεκινήσει μια πολύπλευρη διαδικασία που θα καταλήξει σε κάποια χρόνια στη δημιουργία ενός ισχυρού σύγχρονου ευρωπαϊκού αμυντικού συστήματος. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας EDA το 2022 οι συνολικές αμυντικές δαπάνες των 27 κρατών μελών αυξήθηκαν και ανήλθαν σε 240 δις. ευρώ. Στη Σύνοδο Κορυφής το θέμα πήρε αναβολή για τον Ιούνιο καθώς η Γερμανία και Ολλανδία εξέφρασαν σκεπτικισμό σε αντίθεση με την Ελλάδα, Γαλλία και Ιταλία που το στηρίζουν με τον Μητσοτάκη να τονίζει «Έχει δρομολογηθεί ένα επίπεδο συζήτησης για την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης. Είναι επιτακτική ανάγκη η ενίσχυση της στρατηγικής μιας αυτονομίας με επένδυση στην ευρωπαϊκή άμυνα και είναι μια νέα προσθήκη στη συζήτηση που κάνουμε, γιατί για πρώτη φορά ακουμπάμε το ζήτημα της χρηματοδότησης της κοινής ευρωπαϊκής προσπάθειας».
Τα εξοπλιστικά
Η Ελλάδα γνωρίζει πολύ καλά πόσο κοστίζει η αμυντική θωράκιση. Ο κ. Μητσοτάκης μία μέρα πριν πάει στην Σύνοδο Κορυφής είχε βρεθεί στην παραλαβή από το Πολεμικό Ναυτικό των τριών νέων ανθυποβρυχιακών ελικοπτέρων Romeo MH-60R Seahawk. Ένα ακόμα εξοπλιστικό πρόγραμμα το οποίο ήρθε να προστεθεί στα περίπου 15 δις. που έχει δαπανήσει με την απόκτηση των μαχητικών Rafale και των φρεγατών Belharra ενώ υπάρχουν ακόμα η απόκτηση των ελικοπτέρων Black Hawk, τα F-35 και η ένταξη στο πρόγραμμα των αμερικανικών φρεγατών Constellation κ.α. που αποτελούν μέρος της «Ατζέντα 2030». Προγράμματα για τα οποία θα πρέπει να υπάρχει συμμετοχή από την Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία κρατική και ιδιωτική όχι μόνο με ανάληψη έργων αλλά κυρίως με τη μεταφορά τεχνογνωσίας και ένταξη των εταιρειών στις εφοδιαστικές αλυσίδες.
Τελειώνοντας με τα λόγια της Μαλτέζας Προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτας Μέτσολα κατά την διάρκεια συνέντευξης στην εφημερίδα «Καθημερινή» κατά την πρόσφατη επίσκεψη της στην Ελλάδα. «Είναι πράγματι καιρός να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε τη στρατηγική μας αυτονομία, κάνοντας τους πολίτες μας να αισθάνονται ασφαλείς και προστατευμένοι. Να μπορούμε να σταθούμε στα δικά μας πόδια. Έχουμε ήδη τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό για την Ειρήνη, θα πρέπει να δούμε πως θα τον εντάξουμε στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Χρειαζόμαστε μια πραγματική ένωση ασφαλείας και άμυνας, η οποία θα συμπληρώνει και δεν θα ανταγωνίζεται το ΝΑΤΟ. Θα διατηρεί την αυτονομία κάθε κράτους-μέλους, αλλά θα προβλέπει ταυτόχρονα ότι αν κάποιος από εμάς δεχθεί επίθεση, τότε όλοι θα πρέπει να τον προστατεύσουμε παρέχοντας ασφάλεια. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, ιδίως στις μέρες μας. Βλέπουμε όλοι τι συμβαίνει στην Ερυθρά Θάλασσα, με συνέπειες για την ναυτιλία, την ασφάλεια και τις θάλασσες. Αυτήν τη στιγμή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διεξάγονται συζητήσεις για το αν θα πρέπει να αναβαθμιστεί η Επιτροπή Ασφάλειας και Άμυνας, για το αν θα υπάρξει Επίτροπος για την άμυνα. Χωρίς αμφιβολία στην επόμενη θητεία της Επιτροπής, θα πρέπει να υπάρχει απρόσκοπτη συνεργασία του υπάτου εκπροσώπου της ΕΕ, ενός επιτρόπου για την άμυνα και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου».
Αινείας
Πηγές: Ιστοσελίδα «Enoplos», Powergame.gr, Εφημερίδα Καθημερινή
