Αξιότιμη Επίτροπε Περιβάλλοντος,

Αγαπητέ Διευθυντή του Τμήματος Αρχαιοτήτων,

Αγαπητέ Πρόεδρε και μέλη του ICOMOS Κύπρου,

Είναι με μεγάλη χαρά που χαιρετίζω την εκδήλωση που συνδιοργανώνουν το ICOMOS Κύπρου, το Γραφείο της Επιτρόπου Περιβάλλοντος, το Τμήμα Αρχαιοτήτων και η Ερευνητική Μονάδα του Πανεπιστημίου Κύπρου, στο πλαίσιο της Διεθνούς Ημέρας Μνημείων και Χώρων, που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 18 Απριλίου. Με απόφαση του διεθνούς ICOMOS, οι εορτασμοί φέτος έχουν ως επίκεντρο τη Χάρτα της Βενετίας, με αφορμή τη συμπλήρωση εξήντα χρόνων από τη θέσπισή της, το 1964 στη Βενετία, κατά το Δεύτερο Διεθνές Συνέδριο Αρχιτεκτόνων και Τεχνικών των Ιστορικών Μνημείων. Στόχος της Χάρτας, η οποία εγκρίθηκε από το ICOMOS το 1965, είναι η διασφάλιση της προστασίας των μνημείων μέσα από την κατάρτιση όρων για την αποκατάσταση και συντήρησή τους.

Χαίρομαι επίσης ιδιαίτερα εφόσον η σημερινή εκδήλωση αφορά στη διάλεξη ενός πολύ αγαπητού συναδέλφου, του δρος Μιχάλη Ολύμπιου, Αναπληρωτή Καθηγητή στην Ερευνητική Μονάδα Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, για την «εκκλησιαστική αρχιτεκτονική στην Κύπρο των Λουζινιανών και των Βενετών». Ένα θέμα, δηλαδή, το οποίο σχετίζεται άμεσα με την ανάγκη διατήρησης των μνημείων της Κύπρου και δη του Μεσαίωνα, μιας εποχής που στιγμάτισε την ιστορία και τον χαρακτήρα της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μας, την οποία εμείς σήμερα καλούμαστε να διαχειριστούμε και να διασώσουμε, ώστε να την παραδώσουμε όσο γίνεται πιο ακέραια στις επόμενες γενιές. Στο σημερινό ακροατήριο δεν είναι ανάγκη πιστεύω να υπογραμμίσω την σπουδαιότητα, το μέγεθος και την πολυπλοκότητα της αρχαιολογικής κληρονομιάς του τόπου μας. Αξίζει όμως να θυμόμαστε, κυρίως σήμερα που γιορτάζουμε την πολυσύνθετη αξία των αρχαίων μνημείων, ότι εμείς, ως υπηρέτες αυτού του πολιτιστικού πλούτου, έχουμε χρέος να εργαστούμε από κοινού με όλες μας τις δυνάμεις για τη διαφύλαξή του.

Η προστασία και η συντήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς αποτελεί έναν από τους κύριους άξονες του έργου του Υφυπουργείου Πολιτισμού, ο οποίος διασφαλίζεται μέσα από το σημαντικό έργο που διαχρονικά επιτελεί το Τμήμα Αρχαιοτήτων. Ειδικότερα, το έργο αυτό της προστασίας της κληρονομιάς μας στην εποχή που ζούμε, με τις φυσικές και τις ανθρωπογενείς καταστροφές, την κλιματική κρίση, τις πολεμικές συρράξεις και το μεταναστευτικό πρόβλημα, καθίσταται μεν ιδιαίτερα επίπονο, αλλά και επιβάλλεται, ώστε να διατηρηθούν οι πανανθρώπινες αξίες που τα ίδια τα αρχαία μνημεία κουβαλούν. Αυτές οι αξίες είναι που θα συμβάλουν στην αντιμετώπιση των πολλαπλών προκλήσεων, ώστε να επιτύχουμε τη βιώσιμη ανάπτυξη της κοινωνίας, διασφαλίζοντας τις βάσεις για κοινωνική συνοχή μέσα από τη διατήρηση της ταυτότητας και της ιστορίας μας. Στις μέρες μας, η Χάρτα της Βενετίας  αδιαμφισβήτητα αποτελεί βασικό εργαλείο στις προσπάθειές μας για διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Η Χάρτα, ήδη εξήντα χρόνια πριν, αναγνωρίζοντας την ανάγκη διατήρησης του περιβάλλοντα χώρου των μνημείων και της σημασίας τους, και συντάσσοντας τους όρους συντήρησης και αποκατάστασης, μέσα από σύγχρονα κοινωνικά συμφραζόμενα, προσέφερε σε εμάς –στην εποχή των μεγάλων ταχυτήτων και αλλαγών– τα απαραίτητα εφόδια για την αντιμετώπιση επικίνδυνων παραγόντων που απειλούν την αυθεντικότητα των μνημείων και του φυσικού τους τοπίου.

Ως Υφυπουργείο Πολιτισμού, όπως και εγώ προσωπικά, αναγνωρίζουμε την επιτακτική ανάγκη της προστασίας και διατήρησης της κληρονομιάς μας, αφενός στηρίζοντας, ενισχύοντας και προβάλλοντας το έργο του Τμήματος Αρχαιοτήτων και αφετέρου συμμετέχοντας ενεργά σε Ευρωπαϊκές και διεθνείς δράσεις και πρωτοβουλίες, όπως αυτές που προωθούνται από το Συμβούλιο της Ευρώπης και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την UNESCO, το ICOMOS, το ICCROM, την Europa Nostra και άλλους φορείς. Απώτερος στόχος αυτών των δράσεων είναι η ανάγκη δημιουργίας του πλαισίου που θα διαφυλάξει τις πολιτιστικές αξίες από τους σύγχρονους κινδύνους και τις απειλές, αλλά και η αναγνώριση του ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει η κοινή πολιτιστική μας κληρονομιά στην παγκόσμια βιώσιμη ανάπτυξη, τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη σύσφιξη των διακρατικών σχέσεων.

Αναγνωρίζοντας τον κίνδυνο της κλιματικής αλλαγής, που ήδη απειλεί μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους σε όλη την υφήλιο, τον περασμένο Δεκέμβριο συμμετείχα στην πρώτη συνάντηση των Υπουργών Πολιτισμού που έλαβε χώρα στο πλαίσιο της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή, την COP28, κατά την οποία για πρώτη φορά συμφωνήθηκε ομόφωνα η λήψη μέτρων για την άμεση προστασία της υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, μέσα από την ενίσχυση των εμπλεκόμενων φορέων, την ανάπτυξη βέλτιστων πρακτικών και την προώθηση διεθνών συνεργασιών. Παράλληλα, η ενεργή μας συμμετοχή σε υψηλές διεθνείς πρωτοβουλίες έχει ως στόχο την ανάδειξη του ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει η Κύπρος στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της ευρύτερης ανατολικής Μεσογείου.

Σε αυτή τη βάση, το Υφυπουργείο Πολιτισμού προωθεί συνέργειες ανάμεσα στους τοπικούς φορείς και επενδύει στις σχέσεις των αρμόδιων τμημάτων του με ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα της Κύπρου και του εξωτερικού για την εφαρμογή διεπιστημονικών προσεγγίσεων και νέων μεθόδων, για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στη διατήρηση του συνόλου των αξιών που εκπροσωπούν τα μνημεία. Συγχρόνως, το Υφυπουργείο μας επιδιώκει τη στενή συνεργασία με φορείς όπως το ICOMOS και το ΕΤΕΚ, αναγνωρίζοντας ότι η ανταλλαγή εμπειρογνωμοσύνης και η αμοιβαία στήριξη έχουν ως μοναδικό αποδέκτη την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας. Η σημερινή ομιλία του δρος Μιχάλη Ολύμπιου μαρτυρεί ακριβώς τη σημασία αυτών των συνεργειών και σε αυτή την περίπτωση του έργου του Πανεπιστημίου Κύπρου και της Ερευνητικής Μονάδας Αρχαιολογίας στη μελέτη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, μέσα από την καταγραφή και την έρευνα, καθώς και την μεταφορά αυτής της γνώσης σε νέους φοιτητές.

Κλείνοντας, επιθυμώ να ευχαριστήσω το ICOMOS Κύπρου και τους υπόλοιπους συνδιοργανωτές αυτής της εκδήλωσης και να τονίσω ότι το Υφυπουργείο θα συνεχίσει να στηρίζει το σημαντικό έργο που επιτελείται από όλους για την διατήρηση και ανάδειξη του πολιτισμού μας. Η Χάρτα της Βενετίας θα παραμείνει φάρος στο έργο μας, φωτίζοντας τις κοινές μας προσπάθειες, με γνώμονα τη διάσωση των μνημείων και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Σημ.: Τον χαιρετισμό διάβασε, εκ μέρους της κας Υφυπουργού, η Λειτουργός του Τμήματος Αρχαιοτήτων δρ Ανθή Καλδέλη. 

(ΕΚ/ΕΑθ/ΝΓιαν)