Εξοχότατη Γενική Γραμματέα της Κοινοπολιτείας,

Αξιότιμοι Υπουργοί και επικεφαλής αντιπροσωπειών,

Διακεκριμένοι προσκεκλημένοι,

Κυρίες και κύριοι,

Είναι προνόμιο και τιμή μου να σας καλωσορίσω στην Εναρκτήρια Σύνοδο των Υπουργών για τους Ωκεανούς κρατών της Κοινοπολιτείας, εδώ στη γενέτειρα της θεάς Αφροδίτης, σύμφωνα με τον μύθο, η οποία βρίσκεται στην όμορφη ακτογραμμή της Κύπρου εδώ κοντά. Θα ήθελα να ξεκινήσω εκφράζοντας την ειλικρινή μου ευγνωμοσύνη προς όλους εσάς που έχετε έρθει σήμερα εδώ, για να μοιραστούμε τις εμπειρίες και την πρόοδο προς τους κοινούς μας στόχους και να παρουσιάσουμε τις αρχές, τις προτεραιότητες και τη δράση μας για να διαμορφώσουμε το μέλλον της διακυβέρνησης των ωκεανών εντός της Κοινοπολιτείας. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι τα κράτη της Κοινοπολιτείας μπορούν να συνεργαστούν συλλογικά, αναγνωρίζοντας τον «Ανθεκτικό κοινό μας ωκεανό» και να συνεχίσουν τη δυναμική, προς την κατεύθυνση της διαμόρφωσης της Διακήρυξης της Κοινοπολιτείας για τους Ωκεανούς, μιας σημαντικής κοινής δέσμευσης για την επίτευξη ενός υγιούς και βιώσιμου Ωκεανού.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας, η επιβίωση και η ευημερία μας ήταν συνδεδεμένες με την πορεία των ωκεανών, οι οποίοι αποτελούν την πηγή ζωής για όλα τα είδη στη Γη και υποστηρίζουν την πλουσιότερη βιοποικιλότητα. Επιπλέον, εκατομμύρια άνθρωποι εξαρτώνται άμεσα από τη θαλάσσια βιοποικιλότητα και τους θαλάσσιους πόρους για τον βιοπορισμό τους. Οι ωκεανοί αποτελούν σημαντική πηγή τροφής από τους προϊστορικούς χρόνους και υποστηρίζουν την επιβίωση και την ευημερία μας εδώ και χιλιάδες χρόνια μέσω της αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας, των μεταφορών, του τουρισμού, της αναψυχής και όχι μόνο.

Ωστόσο, όλα αυτά τα οφέλη που παρέχουν οι θάλασσες και οι ωκεανοί μας απειλούνται από τις ανθρώπινες δραστηριότητές μας.

Εξοχότατοι,

Η Μεσόγειος Θάλασσα, όπου βρίσκεται η Κύπρος, φιλοξενεί ένα ευρύ φάσμα μοναδικής και ποικίλης θαλάσσιας ζωής και θεωρείται ένα από τα 25 αναγνωρισμένα κέντρα παγκόσμιας βιοποικιλότητας. Όντας μια ημίκλειστη θάλασσα, η Μεσόγειος φιλοξενεί περισσότερα από 17.000 θαλάσσια είδη και χαρακτηρίζεται από το υψηλότερο ποσοστό ενδημισμού παγκοσμίως με 20-30% ενδημικά είδη.

Η διατήρηση και η βιώσιμη χρήση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας ενισχύει τη βιώσιμη ανάπτυξη στην περιοχή και είναι απαραίτητη για τη συντήρηση υγιών και παραγωγικών οικοσυστημάτων για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές. Σήμερα, η Μεσόγειος αντιμετωπίζει πολλαπλές προκλήσεις λόγω της πρωτοφανούς απώλειας της βιοποικιλότητας που προκαλείται από την υπεραλίευση, την καταστροφή των οικοτόπων, την έντονη αστικοποίηση και τον τουρισμό, την υπερεκμετάλλευση των πόρων, τις θαλάσσιες μεταφορές, τη ρύπανση και την κλιματική αλλαγή. Η Μεσόγειος είναι επίσης ιδιαίτερα ευάλωτη στην εισαγωγή μη αυτόχθονων θαλάσσιων ειδών, αρκετά από τα οποία χαρακτηρίζονται ως χωροκατακτητικά και προκαλούν σημαντικά προβλήματα στα ενδημικά είδη και τους οικοτόπους.

Η προστασία των θαλασσών και των ωκεανών μας μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω παγκόσμιας και περιφερειακής συνεργασίας. Σε διεθνές επίπεδο, η Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα παρέχει τα απαραίτητα εργαλεία για τη δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών, ώστε να επιτευχθεί η προστασία του 30% του Ωκεανού. Παράλληλα με αυτή τη διεθνή διαδικασία, υπάρχει ένας αριθμός περιφερειακών πρωτοβουλιών που προέρχονται από περιφερειακές συμβάσεις ή θεσμούς, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση. Για παράδειγμα, στη Μεσόγειο δημιουργούνται Ειδικά Προστατευόμενες Περιοχές, στο πλαίσιο της Σύμβασης της Βαρκελώνης, ενώ το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο προβλέπει τη δημιουργία ενός δικτύου θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών (ΘΠΠ) Natura 2000.

Προς τούτο, η Κύπρος υλοποιεί διάφορες δράσεις για την αλλαγή της απώλειας και της υποβάθμισης της βιοποικιλότητας και τη διασφάλιση της προστασίας οικοσυστημάτων, ζωτικής σημασίας, μέσα από τη δημιουργία ΘΠΠ, κάτι που είναι καθόλα υποσχόμενο, αλλά ταυτόχρονα αποτελεί πρόκληση. Η βιώσιμη διαχείριση και προστασία των θαλάσσιων και παράκτιων οικοσυστημάτων, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης της ανθεκτικότητάς τους, είναι κρίσιμης σημασίας προκειμένου να αποφευχθούν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις και να επιτευχθούν υγιείς και παραγωγικοί ωκεανοί. Προς αυτή την κατεύθυνση, έχουμε ορίσει θαλάσσιες περιοχές υπό διάφορα καθεστώτα προστασίας, συμπεριλαμβανομένων των υπεράκτιων ΘΠΠ, επιτυγχάνοντας περίπου το 19% της προστασίας των θαλάσσιων υδάτων μας, συμπεριλαμβανομένης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) μας, και συμβάλλοντας σημαντικά στην επίτευξη του στόχου 30 Χ 30. Έχουμε θέσει αλιευτικούς και θαλάσσιους περιορισμούς σε ορισμένες ΘΠΠ με στόχο την ανάκαμψη των ιχθυαποθεμάτων και την προστασία ενδημικών εμβληματικών ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση, όπως οι θαλάσσιες χελώνες (Chelonia mydas & Caretta caretta) και η μεσογειακή φώκια Monachus monachus.

Είναι γνωστό ότι τα ιχθυαποθέματα στη Μεσόγειο μειώνονται εδώ και δεκαετίες. Το 75% των αποθεμάτων της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας, για τα οποία υπάρχουν επικυρωμένες εκτιμήσεις, αλιεύεται σε βιολογικά μη βιώσιμα επίπεδα και, παρά τις πρόσφατες προσπάθειες, η κατάσταση δεν βελτιώνεται. Πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα και δράσεις, ώστε να ανατραπεί η μείωση των αποθεμάτων και να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του αλιευτικού τομέα στη Μεσόγειο Θάλασσα.

Τέλος, οι θάλασσες και οι ωκεανοί είναι ακόμη σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητοι και πολλά κενά γνώσεων σχετικά με τις θαλάσσιες διεργασίες και τον αντίκτυπο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο πολύπλοκο θαλάσσιο οικοσύστημα πρέπει να αντιμετωπιστούν. Υπάρχει ανάγκη εμβάθυνσης της πληροφόρησής μας, ώστε να παράσχουμε την επιστημονική βάση για την αποτελεσματική προστασία τους. Μια σημαντική πρόκληση τα επόμενα χρόνια θα είναι η βελτίωση και ο εμπλουτισμός της επιστημονικής μας γνώσης.

Στο πλαίσιο αυτής της πρόκλησης, η Κύπρος υλοποίησε ερευνητικές μελέτες για τη χαρτογράφηση του θαλάσσιου πυθμένα, με ιδιαίτερη έμφαση στη χαρτογράφηση ευαίσθητων οικοτόπων, όπως τα λιβάδια Ποσειδωνίας και άλλων σημαντικών θαλάσσιων οικοτόπων σε όλα τα παράκτια ύδατα της χώρας μας. Επιπλέον, διεξήχθη έρευνα με χαρτογράφηση υψηλής ανάλυσης στα βαθιά ύδατα και συγκεκριμένα στο υποθαλάσσιο όρος του Ερατοσθένη στην κυπριακή ΑΟΖ, με σκοπό τον εντοπισμό της πιθανής παρουσίας ευαίσθητων οικοτόπων. Όλα αυτά τα σημαντικά δεδομένα που αποκτήθηκαν είναι ζωτικής σημασίας για τη στρατηγική μας για την προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και απαραίτητα για την ολοκληρωμένη διαχείριση με βάση το οικοσύστημα.

Εξοχότατοι,

Πιστεύω ότι το κοινό μας όραμα για βιώσιμους ωκεανούς μπορεί να επιτευχθεί μέσω της οικοδόμησης ισχυρών δεσμεύσεων και σταθερών συντονισμένων δράσεων για τη διατήρηση και τη βιώσιμη χρήση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και των θαλάσσιων πόρων. Το μέλλον μας εξαρτάται από τις φιλοδοξίες μας, τις δεσμεύσεις μας για ένα κοινό όραμα, για να οικοδομήσουμε τα θεμέλια για την πρώτη μας Κοινοπολιτειακή Διακήρυξη για τους Ωκεανούς και να χαράξουμε τον οδικό χάρτη από την Κύπρο έως τη Σαμόα για τους ανθεκτικούς κοινούς μας ωκεανούς.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!

(ΕΦυς/ΕΑθ/ΓΣ)