Εστίες έντασης και πολέμου αναδύονται συνεχώς στον πλανήτη μας τα τελευταία χρόνια χωρίς βάσιμες ελπίδες για επίλυση και επιστροφή σε συνθήκες ειρήνης. Ο ΟΗΕ δεν αποδεικνύεται επαρκής για να επιβάλει πραγματικά κατάπαυση πυρός. Από την Ουκρανία μέχρι την Μέση Ανατολή, από την Αφρική μέχρι την Ασία και την Λατινική Αμερική, οι συγκρούσεις είναι ασταμάτητες με το ρολόι της αποκάλυψης να ρυθμίζεται στα 90 δευτερόλεπτα πριν από τα μεσάνυχτα. Το ΚΥΠΕ συνομίλησε με τον Καθηγητή Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Κώστα Μ. Κωνσταντίνου για τις κυριότερες διεθνείς εμπόλεμες συγκρούσεις/συρράξεις/εχθροπραξίες που βρίσκονται σε εξέλιξη στον κόσμο αλλά και άλλες συγκρούσεις που είναι δευτερευούσης σημασίας χωρίς ωστόσο να είναι αμελητέες. «Υπάρχουν δύο προβληματισμοί. Πρώτο, το ζήτημα της οπτικής και του κριτηρίου αξιολόγησης όταν αναφερόμαστε σε «κύριες» ή «λιγότερο σημαντικές» συγκρούσεις. Πως κρίνουμε τη σημαντικότητα της ένοπλης σύγκρουσης; Την προσεγγίζουμε από τη σκοπιά του αριθμού των θυμάτων, του ποσοστού προσφυγοποίησης, της περιφερειακής αστάθειας, της πιθανής γενίκευσης της σύρραξης, του πως μας επηρεάζει εμάς, ή με ένα συνδυασμό όλων αυτών και άλλων παραγόντων;» ξεκίνησε τη σκέψη του ο κ. Κωνσταντίνου. Δεύτερο, συνέχισε, είναι σημαντικό να βλέπουμε το «διεθνές» όχι απλά μέσα από τη διακρατική σύρραξη, διότι πολλές εμφύλιες ή ενδοκρατικές συγκρούσεις ήδη ενέχουν τεράστια διακυβεύματα για τους εμπλεκόμενους, παρατεταμένες αδικίες, ανθρώπινες και υλικές απώλειες. Αυτές οι ενδοκρατικές συγκρούσεις, είπε, δεν είναι πάντοτε ορατές ή δεν απασχολούν ιδιαίτερα ή απασχολούν επιφανειακά και περιστασιακά τη διεθνή κοινότητα. Υπάρχουν, δυστυχώς, ανέφερε, ζώνες γεωπολιτικής λήθης και εγκατάλειψης και πρέπει και αυτές οι περιοχές να μας ενδιαφέρουν. «Κάποιες διενέξεις θεωρούνται ότι δεν αξίζουν της προσοχής μας ή ότι είναι συστημικά ασήμαντες ή ντε φάκτο διευθετημένες. Δυστυχώς στην πολιτική συχνά εφαρμόζονται δύο μέτρα και δύο σταθμά, και τα θύματα τέτοιων συγκρούσεων καταλήγουν να είναι άνθρωποι τρίτης και τέταρτης κατηγορίας, αναλώσιμες υπάρξεις, άνθρωποι με τους οποίους επιλέγουμε να είμαστε λιγότερο ή μόνο ρητορικά αλληλέγγυοι». Είπε ότι η προληπτική διπλωματία όταν εφαρμόζεται σωστά στο θεσμικό πολυμερές επίπεδο, όπως και μέσα από την τοπική δράση επίλυσης διαφορών και οικοδόμησης ειρήνης, οφείλει να θεραπεύει αυτές τις ασυνέπειες ή τουλάχιστον να τις περιορίζει μέσα από αποτελεσματική ανθρωπιστική δράση. Οι εμπόλεμες συγκρούσεις που κυριαρχούν, Ουκρανία, Μέση Ανατολή και οι Χούθι Ο κ. Κωνσταντίνου είπε ότι οι εμπόλεμες συγκρούσεις που κυριαρχούν στις διεθνείς ειδήσεις αυτή την περίοδο είναι προφανώς οι πόλεμοι στη Γάζα και στην Ουκρανία. Και είναι λογικό, ανέφερε, διότι οι επιπτώσεις και στις δύο περιπτώσεις είναι τεράστιες, με δεκάδες χιλιάδες θύματα, μαχητές και αμάχους, εκτοπισμούς, και παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου που έχουν καταγγελθεί στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, όπως και η πρόσφατη καταγγελία της Νοτίου Αφρικής εναντίον του Ισραήλ για γενοκτονία στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Είπε ότι σε αντίθεση με την κατάσταση στην Ουκρανία όπου οι Ρωσο-Ουκρανικές εχθροπραξίες είναι σχετικά πρόσφατες και σχετίζονται με τη δυτική στροφή και το δικαίωμα ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ/ΝΑΤΟ, ο πόλεμος στη Γάζα είναι η συνέχεια της εμπόλεμης αντιπαράθεσης που ξέσπασε με τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ. «Παρόλο που το επίσημο Ισραήλ βλέπει τον πόλεμο αποκλειστικά ως πράξη αυτοάμυνας, η διεθνής κοινότητα, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της ΕΕ, ξεκίνησε να αναγνωρίζει ότι δεν μπορεί να διαχωριστεί το δικαίωμα ύπαρξης και ασφάλειας του Ισραήλ από το εξίσου σημαντικό δικαίωμα αυτοδιάθεσης και ασφάλειας των Παλαιστινίων και της δημιουργίας ενός ανεξάρτητου και βιώσιμου Παλαιστινιακού κράτους» είπε. Τόνισε ότι είναι σημαντικές και πρέπει να μας απασχολούν αυτές οι δύο συγκρούσεις διότι τόσο στην περίπτωση της Ουκρανίας όσο και της Γάζας υπάρχει περαιτέρω ο κίνδυνος μιας πιο γενικευμένης σύρραξης. Συγκεκριμένα, στην πρώτη περίπτωση μέσα από μια πιθανή πιο ενεργή εμπλοκή νατοϊκών δυνάμεων στον πόλεμο αναλόγως του πως εξελίσσεται, και στη δεύτερη με εμπλοκή περιφερειακών κρατών στη Μέση Ανατολή, ή οργανώσεων εντός κρατών, για προστασία των Παλαιστινίων. Αναφερόμενος στους Χούθι, είπε ότι το τι συμβαίνει με τους Χούθι αυτή τη στιγμή, τις επιθέσεις τους εναντίον του Ισραήλ και της διεθνούς ναυσιπλοΐας, όπως και τα στρατιωτικά κτυπήματα από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο στην Υεμένη, όπου υπάρχει ήδη εμπόλεμη κατάσταση, είναι χαρακτηριστικά της κρισιμότητας και της πιθανής γενίκευσης της σύρραξης. Περαιτέρω, είπε, «παρόλο που τώρα φαντάζει ως απόμακρο σενάριο, υπάρχει πάντοτε ο κίνδυνος πιο καταστροφικών επιπτώσεων, εκτροχιασμού, ακόμη και παγκοσμίου πολέμου, ιδιαίτερα λόγω της ύπαρξης δυνάμεων που έχουν στην κατοχή τους πυρηνικά όπλα και που ενδεχομένως να τα χρησιμοποιήσουν αν κρίνουν ότι τίθενται υπαρξιακά ζητήματα για αυτά». Άλλες συγκρούσεις λιγότερο προβεβλημένες, Σουδάν, Μυανμάρ Υπάρχουν και άλλες σημαντικές εμπόλεμες συγκρούσεις οι οποίες δεν είναι τόσο προβεβλημένες ή μας απασχολούν μόνο περιστασιακά, βασικά όταν εμπλέκονται «δικοί» μας άνθρωποι ή σχετίζονται με πολιτικές που ακολουθούμε είπε. Ο κ. Κωνσταντίνου υπενθύμισε για παράδειγμα, τη δημοσιότητα που είχε λάβει ο εμφύλιος στο Σουδάν πριν εννέα μήνες, αυτό για 2-3 εβδομάδες και μέχρι την ασφαλή αποχώρηση των ομογενών και των Ευρωπαίων από τη χώρα, με βοήθεια μέσω Κύπρου. «Από τότε δεν μας απασχολεί ο πόλεμος, παρόλο που συνεχίζεται με αμείωτη ένταση, με χιλιάδες θύματα, ενώ έχουν βρεθεί μαζικοί τάφοι με σαφείς ενδείξεις πλέον ότι έχει ξαναξεκινήσει η γενοκτονία των μη αραβόφωνων λαών του Νταρφούρ» είπε. Μια εξαιρετικά βίαιη σύγκρουση, σημείωσε, συνεχίζεται τα τελευταία τρία χρόνια στην Μυανμάρ, μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα και τον εμφύλιο που έχει ξεσπάσει, η οποία περαιτέρω έχει αναζωπυρώσει εθνοτικές διενέξεις και αποσχιστικά κινήματα στη χώρα. «Αυτή η ιδιαίτερα σύνθετη σύρραξη είναι σχετικά άγνωστη, παρόλο που οι νεκροί είναι περισσότεροι από τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς» τόνισε. Είπε ότι πολύ περισσότερους νεκρούς είχαμε και λόγω εθνοτικών συγκρούσεων στην Αιθιοπία, ιδιαίτερα το 2022 στο Τιγκράι, όπου οι νεκροί ήταν περισσότεροι από τον πλέον προβεβλημένο πόλεμο στην Ουκρανία, συγκρούσεις που συνεχίστηκαν με λιγότερη ένταση και το 2023. «Μιλάμε για «σιωπηρές σφαγές» που περνούν σχεδόν απαρατήρητες». Την ίδια περίοδο συνεχίστηκε και εντάθηκε ο εμφύλιος πόλεμος εντός της Σομαλίας και οι «ενδείξεις είναι ότι τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα, μετά την πρόσφατη συμφωνία της Αιθιοπίας με το μη αναγνωρισμένο κράτος της Σομαλιλάνδης, για χρήση ενός λιμένα και δημιουργία Αιθιοπικής ναυτικής βάσης στην Ερυθρά Θάλασσα». Στην περιοχή του Σαχέλ, πρόσθεσε, συνεχίζουν οι ένοπλες συγκρούσεις με χιλιάδες νεκρούς και μια πλέον γενικευμένη αποσταθεροποίηση που επήλθε τα τελευταία χρόνια μετά από στρατιωτικά πραξικοπήματα καθώς και συνεχιζόμενες συρράξεις με εθνο-θρησκευτικά κινήματα. Πόλεμοι συμμοριών Ο κ. Κωνσταντίνου ανέφερε ακόμη ότι υπάρχουν και σημαντικές ενδοκρατικές ένοπλες συγκρούσεις που αφορούν εγκληματικές δραστηριότητες και πολέμους συμμοριών. Χώρες, είπε, που μαστίζονται ιδιαίτερα από αυτού του είδους την ένοπλη βία, με χιλιάδες νεκρούς το 2022, είναι η Αϊτή, το Μεξικό, η Βραζιλία και η Κολομβία. Καταλήγοντας, είπε ότι «στην αξιολόγηση των συνεπειών των εμπόλεμων συγκρούσεων, θεωρώ ότι πρέπει να προσμετρούμε και τα αλυσιδωτά προβλήματα που αυτές οι συγκρούσεις δημιουργούν στις γειτονικές χώρες, ιδιαίτερα σε χώρες με περιορισμένες δυνατότητες διαχείρισης προσφυγικών ροών και οικονομικών κρίσεων, προβλήματα που επηρεάζουν τη γενική διαβίωση, τις υπηρεσίες πρόνοιας, και ενίοτε αποσταθεροποιούν και δημιουργούν νέες διενέξεις». Πηγή: ΚΥΠΕ
