Είναι με ιδιαίτερη χαρά που σας καλωσορίζω σε αυτήν την εκδήλωση μνήμης, που συνδιοργανώνουμε σήμερα στην Αθήνα με την Παγκύπρια Οργάνωση Συγγενών Αδήλωτων Αιχμαλώτων και Αγνοουμένων και την Πανελλήνια Επιτροπή Συγγενών Αδηλώτων Αιχμαλώτων και Αγνοουμένων κατά την Κυπριακή Τραγωδία με αφορμή τη συμπλήρωση πενήντα χρόνων από την τουρκική εισβολή του 1974 και είναι αφιερωμένη σε Εκείνους.

Σε Εκείνους που τα ίχνη τους χάθηκαν εκείνο το μαύρο καλοκαίρι χωρίς να πουν αντίο, σε εκείνους, για τους οποίους μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κανένα νέο τους. Παιδιά, νέοι και νέες, ηλικιωμένοι και ηλικιωμένες είναι οι αγνοούμενοι της τουρκικής εισβολής, που παραμένει μια από τις πιο βαθιές πληγές, που άφησε πίσω της η κατοχή.

Θα ήταν παράλειψη μου, αν σε αυτό το σημείο δεν εξέφραζα τις ευχαριστίες μας στους συνδιοργανωτές αυτής της εκδήλωσης, καθώς και στους καλλιτέχνες Ελλαδίτες και Κύπριους που συμμετέχουν αφιλοκερδώς.

Πενήντα χρόνια λοιπόν από την τουρκική εισβολή με τις συνέπειες της να είναι ακόμα ανάμεσα μας. Να μάς τις θυμίζουν καθημερινά το βουνό του Πενταδάκτυλου, η Αμμόχωστος, η Κερύνεια, οι κατεχόμενες πόλεις και χωριά μας, το συρματόπλεγμα στην Πράσινη Γραμμή, ο Τύμβος της Μακεδονίτισσας. Αυτά είναι που βλέπουμε καθημερινά, που είναι ανάμεσα μας και μάς καθοδηγούν. Είναι όμως κι ο πόνος. Ο πόνος που δεν φαίνεται, αλλά έχει χίλια εξακόσια δεκαεννέα πρόσωπα. Όσα και τα πρόσωπα των αγνοουμένων μας. Μαυρόασπρες φωτογραφίες στο σαλόνι, που για κάθε οικογένεια αποτελεί την προσωποποίηση του πόνου. Παιδιά που ποτέ δεν ενηλικιώθηκαν, νέοι που ποτέ δεν γέρασαν, ηλικιωμένοι που θα παραμείνουν πάντα ζωντανοί.

Αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες δυστυχίες, που μέχρι σήμερα μας χωρίζουν από το καλοκαίρι του 1974, το γεγονός ότι για πενήντα χρόνια το θέμα των αγνοουμένων μας παραμένει ακόμη ανοιχτό. Οι ευθύνες είναι συγκεκριμένες και καταλογίζονται κατ’ εξοχή στην Τουρκία, που πενήντα χρόνια μετά, ακόμα και σε αυτό το αμιγώς ανθρωπιστικό ζήτημα διατηρεί την ίδια σκληρή και άτεγκτη στάση, παραβιάζοντας βασικά και θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα.

Μισό αιώνα μετά, το ζήτημα πλέον δεν περιορίζεται στο τι απέγιναν αυτοί οι άνθρωποι μας. Επεκτείνεται στη διαρκή τραγωδία που καλούνται να βιώσουν οι οικογένειες αυτών των ανθρώπων, που για τόσα χρόνια ζητούν και δεν λαμβάνουν απαντήσεις. Κάθε οικογένεια έχει το δικαίωμα να πληροφορηθεί για την τύχη των αγαπημένων της με πειστικό και καθοριστικό τρόπο, καθώς και να ενημερωθούν για τις συνθήκες που έχασαν την ζωή τους και να τους δοθούν τα λείψανα για την πρέπουσα ταφή και τις αρμόζουσες τιμές ηρώων. 

Όλα αυτά προσκρούουν εδώ και δεκαετίες στην άρνηση της Τουρκίας. Μια άρνηση που αγγίζει κατ’ αρχάς το θέμα των αρχείων του τουρκικού στρατού, όπου θεωρείται δεδομένο ότι υπάρχουν στοιχεία που διασαφηνίζουν την τύχη των αγνοουμένων. Παρά τις πολιτικές και διπλωματικές προσπάθειες που έγιναν μέχρι σήμερα, ο τουρκικός στρατός αρνείται την οποιαδήποτε πρόσβαση. Αποτέλεσμα τούτου είναι να παρέχονται πληροφορίες με το σταγονόμετρο, οι οποίες κάποιες φορές είναι εσκεμμένα παραπλανητικές.

Ακόμα και στις περιπτώσεις, ωστόσο, που μέσω πληροφοριών που φτάνουν για την τύχη συγκεκριμένων υποθέσεων που αφορούν στους αγνοούμενους μας, η Τουρκία φροντίζει να δημιουργεί νέα προσκόμματα, όπως αποδεδειγμένα έπραξε στο παρελθόν, με τη μετακίνηση των οστών που τάφηκαν ομαδικά, όπως συνέβη με τους αγνοούμενους που ήταν θαμμένοι σε ομαδικό τάφο στην περιοχή Ορνίθι. Και φυσικά αυτός ο κύκλος των δυσκολιών, που δημιουργεί η στάση της Άγκυρας, κλείνει με τις καθυστερήσεις και τις δικαιολογίες που χρησιμοποιεί για να μην εκτελούνται οι προγραμματισμένες εκταφές από τα κλιμάκια της Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων.

Θα πρέπει να σημειώσω πως σήμερα εξακολουθούν να εκκρεμούν πέραν του 49% των υποθέσεων αγνοουμένων μας. Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο είχαμε στο σύνολο 36 ταυτοποιήσεις λειψάνων, εκ των οποίων οι 15 αφορούν στο Πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, από τις οποίες οι 13 αφορούν Ελλαδίτες στρατιώτες της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου (ΕΛΔΥΚ), καθώς και αριθμός ταυτοποιήσεων επιπρόσθετων οστών Ελλαδιτών πεσόντων μας.

Δεν θα μπορούσα από αυτό το βήμα να μην κάνω μια ειδική αναφορά στους Ελλαδίτες αδερφούς μας που το 1974 κλήθηκαν να υπερασπιστούν την κυπριακή γη, σε έναν αγώνα άνισο. Θυσιάστηκαν και διέσωσαν με τη θυσία τους την τιμή, τις αξίες του Ελληνισμού και πρόσθεσαν στην μακραίωνη κοινή ιστορία Ελλάδας και Κύπρου ακόμα έναν κρίκο στην αλυσίδα που καθορίζει ποιοι είμαστε, από πού ερχόμαστε και για πού πορευόμαστε.

Είναι διπλή η συγκίνηση όταν αναφερόμαστε στους ήρωες της ΕΛΔΥΚ και στους Ελλαδίτες στρατιώτες που υπηρετούσαν στην Εθνική Φρουρά. Η θυσία τους, μαζί με τον Αυξεντίου, τον Μάτση και όλους τους άλλους αποτελεί τον φάρο του αγώνα μας για επιβίωση του Ελληνισμού στη γη των προγόνων μας. Και σήμερα εδώ τιμάμε Εκείνους. Μνημονεύουμε Εκείνους, που μπήκαν στη μάχη με καμάρι και είπαν όποιον πάρει, όπως έγραφε μερικές δεκαετίες πριν από την εισβολή ο ποιητής και ήρωας του έπους της ΕΟΚΑ Ευαγόρας Παλληκαρίδης, διατηρώντας μέχρι σήμερα άσβεστη τη φλόγα για λευτεριά στην Κύπρο μας.

Και μπορεί να μην νίκησαν, όπως λέει στο επόμενο δίστιχο του ποιήματος του Ευαγόρα, αλλά διέσωσαν την τιμή και την αξιοπρέπεια ενός έθνους. Ενός έθνους που τα γεγονότα του 1974 το ταπείνωσαν, αλλά δεν το γονάτισαν. Και σήμερα στη μητροπολιτική πρωτεύουσα των Ελλήνων κλίνουμε ευλαβικά το γόνυ μπροστά σε Εκείνους. Τους Ελλαδίτες και Κύπριους που θυσιάσθηκαν, υπερασπιζόμενοι την μαρτυρική κυπριακή γη. Και εκπροσωπώντας εδώ την Κυπριακή Πολιτεία, θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω πως φροντίζουμε, και θα φροντίζουμε, η μνήμη τους να παραμείνει άσβεστη, ζωντανή και αθάνατη στο πέρασμα των χρόνων.

Μνημονεύουμε Εκείνους, που με τον αγώνα τους η Ελλάδα και ο ελληνικός λαός εκείνες τις τραγικές ημέρες του καλοκαιριού του 1974, ήταν μαζί μας, υπερασπιζόμενοι την εδαφική ακεραιότητα και την ελευθερία των Ελλήνων της Κύπρου. Η σημερινή εκδήλωση αποδεικνύει πως τα χνάρια της ιστορίας, ούτε ξεθωριάζουν ούτε σβήνονται. Ο μισός αιώνας από την εισβολή μας οπλίζει με αποφασιστικότητα και μας γεμίζει με αντοχές, για συνέχιση των προσπαθειών μας, μέχρι τη μέρα της δίκαιης λύσης του Κυπριακού και της επανένωσης της πατρίδας μας.

Το δικό μας χρέος απέναντι σε όλες αυτές τις οικογένειες των αγνοουμένων μας επιβάλλει να συνεχίσουμε την προσπάθεια μέχρι την ημέρα που θα διακριβώσουμε την τύχη και του τελευταίου αγνοουμένου μας. Μέχρι τη μέρα που η Τουρκία θα πάψει να εμποδίζει εγκληματικά τη διενέργεια ανασκαφών σε περιοχές στα κατεχόμενα και να επιτρέψει την πρόσβαση στα αρχεία του τουρκικού στρατού, για να μάθουμε επιτέλους τι απέγιναν οι αγνοούμενοί μας.

Η διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων μας αποτελεί μια πληγή 50 χρόνων, όπως βέβαια και η διαίρεση της πατρίδας μας και κατοχή του 38% δια της επιβολής του κατοχικού τουρκικού στρατού. Η πλευρά μας, και ειδικότερα ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης, εργάζεται συστηματικά, με πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα, με προτάσεις που βασίζονται στη νομιμότητα, το διεθνές δίκαιο και σε θέσεις αρχής.

Μεταβαίνει σε κάθε συνάντηση με συγκεκριμένες θέσεις, που εδράζονται στις αρχές και τις αξίες του Ευρωπαϊκού και Διεθνούς Δικαίου, και είναι έτοιμη να προσέλθει ανά πάσα στιγμή στον διάλογο με μοναδικό στόχο την εξεύρεση μιας βιώσιμης και λειτουργικής λύσης του κυπριακού προβλήματος. Όραμά μας είναι μια Κύπρος ευημερούσα, ειρηνική, επανενωμένη και ελεύθερη χωρίς αναχρονιστικές εγγυήσεις και την παρουσία κατοχικών στρατευμάτων. Σκοπός μας είναι η δημιουργία εκείνων των συνθηκών που θα ενδυναμώσουν τον ρόλο της Κύπρου ως πυλώνα ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή.

Στον αγώνα μας δεν είμαστε μόνοι. Έχουμε στο πλευρό μας την αμέριστη συμπαράσταση των εκάστοτε Κυβερνήσεων και πολιτικών δυνάμεων της Ελλάδας. Έχουμε διαχρονικό στήριγμα τον Ελληνικό λαό και τον απανταχού Ελληνισμό. Είμαστε πάντοτε ευγνώμονες γι’ αυτό, και χαιρετίζουμε με ικανοποίηση την έμπρακτη απόδειξη ότι οι σχέσεις των δύο χωρών μας παραμένουν άριστες και αδελφικές. Έχουμε την αλληλεγγύη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και σωρείας άλλων κρατών μέσα από την πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική που ακολουθάμε από κοινού με την Ελληνική Κυβέρνηση.

Με τα δεδομένα αυτά και με αίσθημα ευθύνης, στεκόμαστε έναντι των ηρώων μας και με υπερηφάνεια εκφράζουμε τον θαυμασμό, την εκτίμηση και την ευγνωμοσύνη μας. Και τους διαβεβαιώνουμε ότι θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε με την ίδια ένταση και συνέπεια, όπως επιτάσσει το χρέος μας απέναντι στις απελθούσες, τις παρούσες και μέλλουσες γενεές του τόπου. 

Κλείνοντας, θα ήθελα για ακόμη μια φορά να εκφράσω τις ευχαριστίες μου στους συντελεστές που συμμετέχουν αφιλοκερδώς σε αυτήν την εκδήλωση, καθώς και τις δύο οργανώσεις, την Παγκύπρια Οργάνωση Συγγενών Αδήλωτων Αιχμαλώτων και Αγνοουμένων και την Πανελλήνια Επιτροπή Συγγενών Αδηλώτων Αιχμαλώτων και Αγνοουμένων κατά την Κυπριακή Τραγωδία.

Τέλος, νιώθω το καθήκον να απευθυνθώ στους συγγενείς των αγνοουμένων που βρίσκονται ανάμεσα μας και να τούς εκφράσω την ευγνωμοσύνη της κυπριακής πολιτείας για την υπομονή και τη δύναμη ψυχής εδώ και μισό αιώνα. Η θυσία των ανθρώπων σας θα πρέπει να σάς πλημμυρίζει με περηφάνια, και η δική μας ευγνωμοσύνη ας είναι ένα μικρό βάλσαμο στις δικές σας πληγές.

(ΜΣ/ΑΦ)